Damar yaşlanma suratı kişinin risk yüküne nazaran değişir yani risk faktörü ne kadar fazlaysa o kadar süratli yaşlanır. Örneğin 40 yaşındaki bir kişinin damar yaşı 70 hatta 80 olabilir. Bu da sıhhatinin tehdit altında olduğunu gösterir. İşte sinsice ilerleyen damar yaşlanmasıyla ilgili sorular ve Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Haşim Üstünsoy’un yanıtları…
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Haşim Üstünsoy’
■ Damar sıhhatini bozan risk faktörleri nelerdir?
İnsan yaşı (takvim yaşı, biyolojik yaş) birçok faktör göz önüne alınarak değerlendirilebildiği üzere, damar yaşımız da takvim yaşımızdan farklı olabilir. Kalp ve damar hastalıkları olarak tanımladığımız damar yaşlanmasının en kıymetli sonucu, gelişmiş ülkelerdeki her 3 vefattan birinin sorumlusudur. Damar sıhhatini bozan ve süratli damar yaşlanmasını başlatan hastalıklar ve risk faktörleri ise şöyle sıralanabilir: Ailede kalp damar hastalığı, ileri yaş, erkek cinsiyet, diyabet, hipertansiyon, sigara, yüksek kolestrol, yüksek LDL (kötü kolesterol), düşük HDL (iyi kolesterol), yüksek trigliserid düzeyi, yüksek CRP (inflamasyon bulgusu olarak), gerilim ve hareketsizlik.
■ Neler yapabiliriz?
Damar yaşlanmasını geciktirebilmek ve hastalıklarını önleyebilmek için genetik ve cinsiyet üzere değiştirilemeyen faktörler olsa da ömür stili ve alışkanlıklar üzere değiştirilebilir risk faktörlerini ortadan kaldırıp ya da azaltabiliriz. Sigara, hareketsizlik, beslenme formu üzere denetim edebileceğimiz etkenleri düzenlemeli, sigarayı bırakmalı, Akdeniz stili beslenmeli, tuz-şeker ve katkı unsuru içeren besinlerden uzak durmalı, kan şekerimizi, kan basıncımızı denetim altında tutmalı ve ruh sıhhatimize da dikkat etmeliyiz.
Damar yaşı nasıl hesaplanır?
Framingham skorlaması: Damar yaşı, total kolesterol, HDL, yüksek kan basıncı, yaş, sigara, diyabet üzere risk faktörleriyle ilgili sorulara verilen yanıtlarla oluşturulan skor ile hesaplanabilir.
Pulse Wave Velocity: Doppler ultrason ile damar kan akım suratındaki artış hesaplanarak damar darlığı ve damar yaşı ölçülebilir.
CIMT (Carotid İntima-Media Thickness): Şah damarının iç katmanı ile orta katmanını oluşturan kas kalınlığı ölçülerek damar yaşı hesaplanabilir.
Damarlarımızı Covid-19’dan nasıl koruruz?
Bunun en iyi yolu hastalığın kendisinden korunmaktır. Covid-19 damar yapısında yangı, damar iç yüzey hücreleri hasarı, spazm ve yaygın pıhtılaşmaya neden olarak, damar tıkanıklığına yol açmakta ve maksat organ beslenmesini bozmaktadır. Bununla birlikte direkt kalp kası hücrelerinin hasarına bağlı olarak kalp yetmezliği gelişir. Covid-19’u atlatıp, sıhhatine kavuşan birçok şahısta, bu hasar devam etmekte ve önemli kalp damar hastalıklarına neden olmaktadır. Münasebetiyle her şeyden evvel Covid-19 pandemisinde maske, ara ve hijyen kurallarına uyarak hastalıktan korunmak ve tabiplerin damar sıhhati için önerdikleri kan sulandırıcı vs. üzere ilaçları nizamlı kullanmak gerekir.
Sözcü
