Covid-19 olay sayılarındaki artışla birlikte ağır bakım doluluk oranlarının salgının pik periyodundaki oranlara yaklaşması alarm zillerini çaldı.
Türk Ağır Bakım Derneği Lideri Prof. Dr. İsmail Cinel, son durumu SÖZCÜ’ye anlattı.
“YOĞUN BAKIMA ULAŞMA MÜDDETLERİ ARTIYOR”
Ağır bakımların yüzde 75’lik doluluk oranlarıyla pik yaptığı Kasım-Aralık aylarına nazaran daha az doluluk olduğunu fakat yükselme trendini devam ettiren olay sayılarıyla yeni dorukların görülebileceğine dikkat çeken Cinel, şöyle konuştu:
* Aşının muhakkak oranda işe yaramasıyla yaş ortalaması 58-60 ortasına düştü. Lakin son pik periyodundan farklı olarak artık yaygın olarak İstanbul’da İngiliz mutantı var.
* Yeni mutant virüsler yeni silahlar geliştirebiliyor. Hadiseler daha erken periyotta ağır bakımlara gelebiliyor ve daha süratli seyredebiliyor. Ağır bakımlarda yatak yeri biraz daha var. Şimdi pik periyodundaki yüzde 75’lik doluluk oranlarına ulaşılmasa da bu devrin özelliği, Covid olmayan hasta sayısının çok fazla olması.
* Ağır bakıma ulaşma mühletleri artmaya başladı. Son 3 haftadır yüzde olarak harikulade artışlarla gidiyoruz. Bu çok rahatsız edici ve ağır bakım çalışanları için ürkütücü bir tablo.
*Zirvenin nereden döneceğini bilmiyoruz. Tepeden hadise sayıları döndükten sonra da ağır bakımlar için 7-10 güne ihtiyacımız var.
“KONTROLLÜ OLAĞANLAŞMAYI YANLIŞ ANLADIK”
Vefat sayılarında birinci defa bir günde yüzde 30,8 üstünde artış olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. İsmail Cinel, “Bu müthiş bir rakam” ve “Yoğun bakımcıların bundan etkilenmemesi olanaksız” yorumunda bulundu.
Hastanelerde dikkat çeken kalabalıklar olduğunu belirten Cinel, vatandaşların ertelenebilir sıhhat hizmetlerini bile ötelemediğini, durumun ciddiyetini tam hissetmediğini ve vatandaşlarda birinci doruğa gidişte gördüğü seferberlik ruhunu göremediğini söyledi.
Birinci dalgada seferberlik ruhunun yüksek olmasıyla sıhhat çalışanlarının üzerindeki yükün hafiflemesine imkan tanındığı ve böylelikle sıhhat çalışanlarının Covid-19 hastalarına daha iyi odaklanabildiğini anlatan Cinel, 1 Mart prestijiyle uygulanan kademeli olağanlaşma tedbirlerinin ise iyi anlatılamadığını ve vatandaş algısının yükseltilemediğini savundu.
Prof. Dr. Cinel, şöyle konuştu:
* Bilim insanları iyi örnek olamadı. Denetimli olağanlaşmayı yanlış anladık. Denetimli olağanlaşma devrinde aşı, toplumun yüzde 70-80’ine ulaşana kadar, aslında virüsün varlığını devam ettirdiği unutuldu.
* Denetimli olağanlaşmayı anlatmayı başaramadık. Bu vicdanlara hitap eden bir şey. Okumuş, yazmış kesim, bilim insanları, doktorlardan topluma daha fazla hakikat yol göstermelerini isterdim.
* Gerçek yol gösterselerdi bu türlü bir algı olmazdı. Kafelerin açılması, derneklerin toplantısı, toplu yemekler üzere örnekler hatta tıp derneklerinin bile genel konsey yapması bu işin ciddiyetinin anlaşılmadığını gösteriyor.
Prof. Dr. İsmail Cinel FOTO: SÖZCÜ
“TÜM TRENDLER ALARMA İŞARET EDİYOR”
“Bu kadar artan olay sayısı önemli bir alarma işaret ediyor” diyen Cinel, salgın bilgilerini kıymetlendirdi.
Salgının daha evvel pik yaptığı periyottaki ağır hasta sayısının 5 bin 988’e ulaştığını hatırlatan Cinel, artık ağır hasta sayısının 2 bin 658’lerde olduğunu belirterek, “Açıklanan sayıların alandaki yansıması daha farklı. Her yer dolu üzere şu anda kent merkezlerinde. Özel hastanelerin takviyesi çok az. Evvelki pik periyodundan en besbelli farklılık Covid olmayan hasta taleplerinin çok ağır olarak devam ediyor olması. Bu işin yükünü ağır bakımlarda kamu götürüyor. Covid olmayan hastaların ağır bakım ihtiyaçlarının de bu devirde aksamaması çok değerli. Bu alarm periyodunda büyük ameliyatlar ertelenmedi. Ağır bakımların birçoklarının Covid ağır bakıma çevrildiği bu devirde bunun bir istikrarının sağlanması lazım. Hastanelere bir mühlet, en azından trend değişene kadar acil durumlar dışında gidilmemesi gerekiyor” dedi.
“SEPTİK ŞOK ATAKLARI ARTIŞ TRENDİNDE”
Ağır bakımda Covid hastalarının durumuna dikkat çeken Cinel, Covid-19 virüsünün başka mikroplara davetiye çıkarmasıyla Covid’i ağır geçiren hastalarda farklılıklar gözlemlendiğini şöyle anlattı:
* Bu periyotta ağır bakımlardaki Covid hastaları daha genç yaştalar ve erken periyotta ağır bakımlara düşüyorlar. Daha genç hastalarda sepsis karşılığı daha şiddetli olabiliyor.
* Şu anda ağır bakımlardaki Covid hastalarında sekonder enfeksiyonlar ve septik şok atakları da artış trendinde. Covid yumruğunu atıp art plana geri çekiliyor. Bakteri ve mantarlara taban hazırlamış oluyor, sahneyi onlara bırakıyor; adeta Covid öteki mikroplara davetiye çıkarıyor.
Kasım-Aralık ayındaki doruğa gidiş öncesi yetişkin bir Covid hastasının 8 Kasım’da çekilmiş ağır bakıma kabulü öncesi akciğer sineması.
“MUTASYONUN TESİRİ AKCİĞER SİNEMALARINDA GÖRÜLÜYOR”
Varyantların ağır bakımlardaki tesirinin yaş ortalamasını değiştirdiğini belirten Cinel, “Varyantların tesiri dokuları biraz daha süratli tahrip ediyor. İngiltere varyantının yüzde 50-60 mevt oranlarının daha yüksek olduğuna dair bilimsel yayınlar var. Bizim klinik gözlemimizde de radyolojik olarak akciğerlerde daha ağır hasar görüyoruz” bilgilerini paylaştı.
9 Nisan 2021 tarihinde çekilmiş şimdiki tepede yaygın olan, İngiliz varyantı (mutasyona uğramış virüs) ile hastalığı geçiren bir yetişkinin önemli akciğer tutulumu ile ağır bakıma kabul edildiği örnek grafiği. Daha çok organ harabiyeti, daha çok sekonder enfeksiyon, ağır bakıma daha erken geliş ve daha uzun yatış, daha çok septik şok atağı, Covid üzerine binen diğer mikroplarla septik şoka gidiş gözlemleniyor.
“RAMAZAN AYI TÜRKİYE İÇİN TALİH OLABİLİR”
Türk Ağır Bakım Derneği Lideri Prof. Dr. İsmail Cinel, sıhhat idaresine şu davetlerde bulundu:
* Yaz gelirken aşılamayı daha süratli, daha geniş popülasyonlara yaymamız lazım. Aşılama kısa vakit diliminde geniş kitlelere ulaşmalı. Vatandaşlara durumun önemli olduğunu anlatmak gerekiyor. Herkesin bir adım geri çekilmesi ile bağlı Ramazan ayından faydalanmamız gerekiyor.
* Ramazan, Türkiye için bir talih olabilir. Ramazan’dan sonra uygulanacak sert önlemlerin uygulanabilirliği daha güç olacaktır ve Ramazan’dan sonra uygulanacak önlemlerin zamanlama olarak işe yaramama olasılıkları olabilir. Ne yapacaksak Ramazan’da yapmalıyız. Önlemlerin önemli manada artırılması beklentim var.
“SAĞLIK ÇALIŞANI ÜZERİNDEKİ YÜK HALA ÇOK FAZLA”
Son olarak sıhhat çalışanlarının üzerindeki yüke değinen Cinel, “Sağlık çalışanının üzerindeki yük çok fazla. Biz tam kapanma yapmadan bir tepe atlattık ve çok zorlandık ağır bakımlarda. Birinci pike oranla ikinci pikte ağır bakımlardaki mevt oranlarımız arttı. Artık de üste hakikat gidiyoruz. Bu gidişin nereden döneceğini bilmiyoruz. Virüs çok süratli bulaşabiliyor. Her geçen gün artan ağır bakım doluluk oranları ve vefat oranları ağır bakım çalışanlarını ruhsal olarak berbat istikamette etkiliyor” dedi.
Sözcü
