Pandemi periyodunun nörolojik rahatsızlığı olan şahıslar üzerindeki tesirleri ile ilgili konuşan Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Sultan Tarlacı, kritik bilgiler verdi.
Alzheimer ve Parkinson hastalarının bu süreçte olumsuz etkilendiğini belirten Prof. Dr. Talacı, bilhassa hareketsizliğin bu tesirde kıymetli bir hissesi olduğunu vurguladı. Prof. Dr. Tarlacı mevzu ile ilgili şöyle konuştu:
SANDALYEYE BAĞIMLILIK DERECESİNDE KÖTÜLEŞMELER OLUŞTU
İstatistiksel bir çalışmamız yok fakat müşahedelerimiz var. Bu süreçte bilhassa hareketlerde yavaşlama, ağırlaşma ve düşmelerle seyreden ileri yaş hastalığı olan Parkinson hastalarının genel durumlarında bozulma ortaya çıktı.
Konuttan çıkmamanın yahut günlük rutin hareketleri yapamama nedenli olarak, değerli bir kısım Parkinson hastasında, performans ve fizikî güçten düşme oluştu. Hatta birkaç hastada ileri derecede, Parkinson’un da önüne geçen, kas lifleri kaybı ve bağ-yağ dokusunun yerini alması ile oluşan hareket sınırlılıklarında sandalyeye bağımlılık derecesinde kötüleşmeler oluştu.
HALÜSİNASYON GÖRMEDE ARTIŞ OLDU
Öteki yandan bilhassa hem Parkinson hastalarının hem de Alzheimer bunamalarında hayal görmelerde –halüsinasyonlar- besbelli artışlar oluştu. Günlük hayat rutininin bozulması, yakınlarının yanına yer değiştirerek olan mesken ortamından mecburî ayrılmalarının getirdiği görme, işitme üzere değişen duyusal farklılıklar zihin dünyalarındaki istikrarları bozarak hayal görmeleri şiddet, sıklık ve oranını arttırdı.

FOTO: SHUTTESTOCK
Corona virüsü pandemisinin pek çok hastada günlük hayat ritminin değiştiğini ve bunun hastaları neden etkilediği ile ilgili de bilgiler veren Prof. Dr. Tarlacı şunları söyledi:
Değindiğim üzere bilhassa yaşlılarda alışılan günlük ritmin, rutinin bozulması zihinsel bozulmaya ve esasen zorlanan bellek dolayısı ile zihinsel karmaşalara neden olabilmektedir. Bu cins ileri unutkanlığı olan hastalara genelde konut içinde eşyaların yerinin bile değişilmemesini öneririz.
Meskende kendine bakamaz diye çocuğunun konutuna süreksiz yerleşmek yahut kısıtlamalar nedeniyle yıllardır yaşadığı, bildiği kendi kenti, meskenine gidememesi esasen kırılgan olan hafıza ve algıyı bozmakta. Bu sebeple de hayal görmeler, unutkanlıklarda artışlar oluşmaktadır.
YAŞLILAR YALNIZLIĞA ÇEKİLDİ
Başka yandan kısıtlamalarla kendi yaşıtları ile daha evvel bir ortaya gelen yaşlılar, yalnızlığa çekildi ve insan sesi-yüzü görememenin getirdiği eksiklikler direkt beyin sıhhatine yansıdı. Bu tıp meseleler yeniden bahsi geçen hastalıklarda beyindeki yıkımı hızlandırır yahut arttırır, depresif his durum, dert bozuklukları alevlendirir.
Bilhassa gençler üzere toplumsal medya üzerinden manzaralı ve sesli görüşmelere de alışık olmamaları, gençlerden daha fazla etkilenmelerine neden olmuş olabilir.
YALNIZLIK ERKEN VEFATA SEBEP OLUYOR
Pandemi sürecinde yalnız kalan 65 yaş ve üzeri şahısların olumsuz şartlardan daha çok etkilendiğini belirten Prof. Dr. Tarlacı, yalnızlığın erken vefat mümkünlüğünü değerli ölçüde artırdığını vurguladı ve şu bilgileri verdi:
“Çevresel kirlilik kişinin erken ölme mümkünlüğünü yüzde 5, şişmanlık yüzde 20, alkolün ise yüzde 30 bu mümkünlüğü hesap edilmektedir. Yalnızlığın, erken ölme olasılığındaki tesiri ise yüzde 40-45 olarak belirlenmiştir.” biçiminde konuşan Prof. Dr. Tarlacı, kıymetli teklifler sundu:
*Yalnızlık, yalnızca davranışı değiştirmemekte, tıpkı vakitte gerilim hormonlarının, bağışıklık sisteminin ve kalp-damar fonksiyonlarının de değişimine de neden olur. Pandemideki uzun meskende kalma süreci, ilişkin olmama, kimsenin umursamadığı, kimsenin fark etmediği hissine de neden olabilir. Bu da depresyona, ümitsizliğe ve içe dönüşe neden olabilir.
*Tekrar kısıtlamalar geleceğini sanmıyorum. Zira salgın şu anda bakanlık açıklamalarına nazaran orta yaş kümesi üzerinden devam ediyor lakin yaşlıların mevt ve teneffüs aygıtına ihtiyaç gösterme mümkünlüğü daha yüksek. Beyin sıhhati açısından bakıldığında, insanların toplumsal etkileşimi, yüz görmesi ve insan sesi duyması tabiatı gereği gereklidir.
BAĞLANTI ARAÇLARINI KULLANMAYI ÖĞRETİN
*Biyolojimiz buna nazaran uyarlanmıştır. Konuşma genleri ile doğsak da biyolojimiz konuşacak ses ve beyni yaratsa da öbür insanların konuşmasını görmeden-duymadan çocuklar konuşamıyorlar. Beşere öteki insan gerekir. Bu kısıtlamalar olur ve fizikî olarak yapılamaz ise 65 yaş üzerindeki bireylere manzaralı bağlantı araçlarını kullanma imkânı sağlanmalı yahut kullanımları öğretilmeli. Bir formda yüz yüze, mimikli ve sesli etkileşim sağlanmalı.
*Diğer yandan da fizikî hareket temel. Yaşlılar bilhassa telkine uyumludur ve bilgelikleri ile tekliflere daha açıktırlar. Televizyon izleme mühletleri de aslında çok az değil. Televizyonlar her gün sıska ve iki selüliti olanlara sabah jimnastiği, kilo verme üzere idmanlar göstereceklerine, toplumsal sorumluluk alıp birebirini, meskende kalan yaşlılar için duyurup yapmalılar. En azından gün içerisinde konuttan aşikâr saat konut içi yapılabilecek antrenmanlara iştirak artabilir.
*Diğer yandan “evde kal” olacak ise ıssız, Covid-19 bulaşma riski ve insan olmayan yerlerde de yaşlılar açısından sınırlamalar olmamalıdır. Yoksa bu salgının ruhsal ve zihinsel yükü, uzun vadede ekonomik olandan çok daha yüksek olabilir.
Sözcü