Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Gülcan Güleç, sigara kullanımının önlenebilir mevt nedenlerinin başında geldiğini belirterek sigaranın ziyanları ve bırakma metotları hakkında açıklamalarda bulundu.
“SİGARANIN İÇİNDE NİKOTİN DAHİL 400 FARKLI HUSUS BULUNUYOR”
Sigara kullanımının yaklaşık her beş mevtten biri ile alakalı olduğunu tabir eden Prof. Dr. Güleç kelamlarını şöyle sürdürdü:
* Sigara aksisi kampanyalara rağmen maalesef sigara kullanımı yüksek oranlardadır. Bu bağımlılığın tıbbi ismi ‘nikotin kullanım bozukluğu’dur. Sigaranın içinde nikotinin de dahil olduğu yaklaşık 400 farklı husus bulunmaktadır. Nörobilişsel fonksiyonlar üzerine tesiri ile bağımlılıktan sorumlu nikotin, alınmadığı vakit mahrumluk hissi yaratarak; disforik ya da depresif his durum, uykusuzluk, çabuk sonlanma ve öfkelenme, anksiyete (sıkıntı hissi), niyetleri yoğunlaştıramama, huzursuzluk, kalp suratında azalma, iştah artması ya da kilo alma üzere çeşitli durumlara yol açmaktadır.
* Nikotinin yanı sıra öbür pek çok biyoaktif husus de ağız boşluğu, teneffüs sistemi, kalp ve sirkülasyon sistemi, beyin dokusu ve hücre zarı fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilmektedir. Nikotin, sigara kullanan kişiyi bağımlı yaparken sigaranın içindeki öteki hususlar genetik yatkınlığına bağlı olarak farklı hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur.
Prof. Dr. Gülcan Güleç
SİGARAYI BIRAKMANIN 5 EVRESİ
Bağımlılıktan kurtulmada sigarasız bir hayatı arzulama ve kararlı yaklaşımın çok kıymetli olduğunu belirten Prof. Dr. Güleç, beş etap ile sağlıklı yaşama kavuşulabileceğini söyledi. Güleç şöyle konuştu:
* Bırakmanın düşülmediği farkındalık öncesi periyot vardır. Kişi sigara kullanma davranışının sonuçları hakkında bilgi sahibi değildir ya da bu bilgiyi almaktan kaçınır, inkâr eder. Sigara kullanımının olumlu istikametlerine odaklanmış durumdadır ve sigara içtiği halde çok uzun müddet yaşamış tanıdıkları vardır (bir uçak kazasından sağ kurtulmanız uçak kazalarının ölümcül olmadığı manasına gelmez).
* Bırakmanın düşünüldüğü farkındalık evresinde kişinin sigara kullanımı ile olumlu ve olumsuz niyetleri birbirine yakındır. Sigarayı bırakmanın yararlı olacağının farkındadır lakin çabucak bırakmak istemez, mazeretlerle erteler. Üçüncü basamak bırakmaya karar verilen evredir. Yakın bir vakitte sigarayı bırakmayı plânlamış kişinin sigara ile ilgili olumsuz kanıları tartı kazanmıştır.
* Bırakma-deneme basamağı; kişinin ilaç kullanarak, terapi ile bazen bilimsel olmayan yollarla ya da zaten sigarayı bıraktığı birinci 6 aylık evredir. Bırakmayı sürdürme evresinde ise bağımlı, 6 aydan fazla müddettir sigara kullanmamaktadır ve tekrar başlamayı düşünmemektedir.
SİGARAYI BIRAKMADA POLİKLİNİKLER HAZIR
Sigara bırakma polikliniklerine başvuran hastalara sigara bırakma programı hazırlandığını belirten Prof. Dr. Güleç, polikliniklerin işleyişine yönelik şu bilgilendirmede bulundu:
* Birinci iki hafta içinde bırakma günü belirlenir. Bu müddet içerisinde hastalar sigara polikliniklerinde mahrumluk bulguları ile nasıl başa çıkacağı konusunda bilgilendirilir. Hastalara konut ve iş yerlerinde sigarayı çağrıştıracak objeleri uzaklaştırması, alkol kullanımından ve sigara içenlerden uzak durması, yeni günlük aktivitelere (spor, hobi, vs.) başlaması, derin nefes alıp verme, gevşeme antrenmanları, yüzünü yıkama, duş alma, diş fırçalama, bol su içme ve ağır sigara içme isteği duyduğunda meyve yeme üzere tekliflerde bulunulur. Bırakma gününden itibaren sigara içmemesi gerektiği anlatılır.
* ‘Bir taneden bir şey olmaz’ diyerek sigaraya yönelme ihtimali hatırlatılarak bundan kesinlikle kaçınması, yoksunluğun ağır yaşandığı birinci 3 haftaya dikkat etmesi gerektiği vurgulanır. Mahrumluk devrinde tavsiyelerin yanı sıra ilaç tedavisinden de yararlanılabilir. Tabip denetiminde nikotin bandı, nikotin sakızı, Bupropion (Zyban) ve Vareniklin (champix) ilaçları kullanılabilir.
* Bu iki ilacın temel tesiri sigaradan haz alınmasını önlemektir. Bu halde sigarasız günlerin devamı getirilir. Birinci 6 aylık sürecin sonunda ‘sigara bağımlılığımı yendim, denetimim altında artık orta sıra sigara içebilirim’ fikri düşülebilecek en büyük tuzaklardandır. Zira bir sefer bağımlı olmuş iseniz her vakit bağımlısınızdır. O tek sigaranın gerisi süratle gelebilir.
Sözcü
