Finlandiya’nın başşehri Helsinki Havalimanı’nda başlatılan yeni çalışmada özel eğitimli 4 köpek yolcuların corona virüsü olup olmadığını tespit etmek için kullanılıyor. Araştırmalara nazaran eğitimden geçen köpeklerin corona virüsü olan şahısları tespit etme başarısı yüzde 94 olarak bildirildi.
Köpeklerin koku alma yeteneklerinin sıhhat alanında birçok hastalığın tespitinde kullanıldığına dikkat çeken Veteriner Doktor Prof. Dr. H. Tamer Dodurka şunları söyledi:
Prof. Dr. H. Tamer Doruka FOTO: DHA
“*Köpekler; kanser, şeker, Parkinson, sıtma üzere birçok hastalıkta da ortaya çıkan farklı kokuları alabiliyor. Özel eğitim aldıktan sonra da bu köpeklerin corona virüsü dahil birçok hastalığı ayırt etmesi ve sağlam sonuçlar vermesi mümkün. PCR’dan çok daha inançlı ve süratli olmasına karşın, alternatif olarak düşünülmemesi gerekiyor.
*Eğitimi güç ve maliyeti çok olduğu için yaygın kullanılamayabilir. PCR’ın ve öbür testlerin de maliyeti düşüyor ve yaygınlaşıyor. Lakin havalimanı üzere kalabalık ortamlarda köpekler ön haberci olarak kullanılabilir”.
HANGİ KÖPEKLER KULLANILMALI?
Temel eğitimi olan köpeklerin 1 hafta ile bir ay içinde corona virüsüne karşı eğitilebileceklerini, hiç eğitimi olmayan köpeklerin ise 6 ay içinde yetiştirilebileceğini belirten Prof. Dr. Dodurka, “Bu cins hastalıkları tanıyabilmeleri için, koku alma yeteneği yüksek ve tıpkı vakitte enerjik, mizacı uygun olan köpek ırkları tercih edilmeli. Labrador, Cocker Spaniel, Malinois üzere köpek ırkları rahatlıkla eğitilebilirler. Bunların hepsi Türkiye’de de olan köpekler, hepsi de eğitimcilerimiz tarafından eğitiliyor.” sözlerini kullandı.
NASIL TESPİT EDİYORLAR?
Corona virüsü teşhisi için uygun olan köpeğin belirlendikten sonra hastalığı nasıl teşhis edeceğini anlatan Prof. Dr. Dodurka, kelamlarına şöyle devam etti:
“Corona virüsü kapan hastalardan alınan malzemeler köpeğe sunularak köpek eğitilebilir. Müspet olan hastalardan alınan ter, çorap, maske üzere gereçler aracılığıyla hastalığa ilişkin koku ve kimyasallar köpeğe tanıtılıyor. Köpek onu bulduğu vakit ödüllendiriliyor, sonrasında farklı kokular ortasına bu numune yerleştiriliyor ve köpek bulduğu vakit tekrar ödüllendiriliyor. Böylelikle köpek ödüllenmeye koşullanarak o kokuyu bulabiliyor.
*Köpek aradığı kokuyu bulduğunda büyük bir heyecan gösteriyor ve bundan da anlayabiliyorsunuz. Birebir vakitte köpeğe bulduğu vakit nasıl reaksiyon verebileceğini bile öğretebilirsiniz. Havalimanlarında ter numuneleri özel düzenekle köpeğin temas etmeyeceği halde köpeğe koklatılıyor ve köpek oradaki kimyasalları daha evvelden tanıdığı için reaksiyon veriyor ve neredeyse 30 saniye içinde teşhis koyabiliyorsunuz.”
FOTO: DHA
KALABALIK ORTAMLARDA KULLANILMALI
Taşıyıcı kişinin daha belirti göstermeden köpeklerin bu teşhisi yapabilmelerinin mümkün ve değerli olduğunu söyleyen Dodurka, “Dolayısıyla havalimanı üzere kalabalık ortamlarda bu köpeklerin dolaşması bize önemli yarar sağlar. PCR’ın sonuç verebilmesi için 1 milyon 800 bin molekülün olması gerekirken, köpeğin tanıyı koyabilmesi için 10 ila 100 ortasında molekül kâfi olacaktır. Hassasiyet açısından çok büyük fark var” dedi.
PCR TESTLERİNE RAKİP OLABİLİR Mİ?
Beşerler koku alan reseptörlerin sayısı 5 milyonken, köpeklerde bu sayının 200-300 milyon ortasında değiştiğine dikkat çeken Prof. Dr. Tamer Dodurka, “PCR’dan çok daha inançlı ve süratli olmasına karşın ona alternatif olarak düşünülmemesi gerekiyor. Reaksiyon verdiği vakit bu süreçler daha süratli ve izole bir formda yapılabilir. Bu yüzden ben çok fayda sağlayabileceğine inanıyorum lakin çok yaygın kullanılabileceğini düşünmüyorum” sözlerini kullandı.
KÖPEĞE VİRÜS GEÇMESİ MÜMKÜN DEĞİL
Prof. Dr. Dodurka, “İnsan terinde virüs bulunmayacağı için bu eğitimler sırasında köpeğe virüs geçmesi mümkün değil. Esasen Corona virüsünden köpek etkilenmediği için hasta olmuyor ve hasebiyle da beşere bulaştırmada köpeğin bir rolü yok” dedi. (DHA)
Sözcü
