ABD Jackson Laboratuvarı Baş Araştırmacısı, İmmünoloji Uzmanı Prof. Derya Unutmaz, Sözcü TV yayınına katılarak aşı konusunda merak edilenleri, Dünya Sıhhat Örgütü’nün açıklamalarını, Türkiye’nin virüsle çabası, virüsün mutasyon süreçleri üzere merak edilen birçok hususta açıklamalarda bulundu.
“ÜÇÜNCÜ PİKİN SON BÜYÜK PİK OLACAĞINI DÜŞÜNÜYORUM”
Sözcü TV Genel Yayın Direktörü Erdoğan Aktaş’ın “Dünya Sıhhat Örgütü’nün hadise sayılarının katlanarak arttı açıklamasını nasıl yorumlamak lazım?” sorusuna Prof. Derya Unutmaz şu yanıtı verdi:
* Anlamadım neden katlanarak arttı dediklerini. Şu hakikat, şu anda üçüncü dalga ve üçüncü pik yaşanıyor dünyada lakin bu katlanarak artmış değil. Bu pikin en değerli sebebi de Hindistan.
* Resmi hadise sayılarına baktığımız vakit şu anda ortalama 800 bin civarında günlük olay. Bu ikinci büyük dalgadan tahminen biraz daha yüksek. ‘Katlanarak arttı’ diyemeyiz ancak tabi Hindistan üzerinde durumun çok berbat olduğunu söyleyebiliriz.
* Başka ülkeler bazında tam aksisi yani katlanarak azaldı diyebiliriz. Amerika’da, Avrupa’da hadiseler düşmeye başladı, tabi bunun en değerli nedeni aşılanmanın hızlanmış olması.
* Ben o kadar karamsar bakmıyorum, ben üçüncü büyük pikin de son büyük pik olacağını düşünüyorum.
“2022 YILININ YAZINA KADAR DÜNYA NÜFUSUNUN YÜZDE 70’İ AŞILANMIŞ OLACAK”
Dünyadaki aşılanma oranlarını da açıklayan Prof. Unutmaz, şunları söyledi:
* Şu ana kadar dünyada 1.2 milyar doz aşı yapıldı, yani yaklaşık 650-700 milyona yakın insan aşılandı. Bu çok büyük bir sayı. 4-5 ay içinde, son baktığımda günde yaklaşık 20 milyon doza yakın aşı uygulanıyor.
* Şayet bu türlü devam ederse ki ben bunun artarak devam edeceğini düşünüyorum 2022 yılının yazına kadar dünya nüfusunun yüzde 70’i aşılanmış olacak. Bu toplumsal bağışıklık için ziyadesiyle kâfi. Lakin ondan evvel bir çok ülke aslında buna ulaşacak.
“ESKİSİ ÜZERE OLMASA DA MUHAKKAK BİR OLAĞANLAŞMA SÜRECİ OLACAK”
Aşılanmanın akabinde yaşanacak süreçleri de pahalandıran Unutmaz şöyle konuştu:
* ‘Aşı olduk yeniden de önlemi elden bırakmamamız lazım tekrar tıpkı formda maskelere devam etmemiz lazım’ diye bir görüş de var. Bu görüşlerin gerçek olmadığını düşünüyorum.
* Bağışıklık açısından da yanlışsız değil. Bilhassa aşikâr aşılar, Biontech, Moderna, Johnson Johnson aşıları gibi hem müdafaası çok yüksek bulaştırma riski çok düşük olan aşılar ki bu Biontech, Moderna yüzde 90 oranında bulaştırmayı da önlediği gösterildi.
* O durumlarda insanların aslında maske takması manalı değil, tahminen de yararlı bile olmayabilir makul durumlarda. Bu bakımdan bu biçimde olağana dönüş başlayacak. Bunun örneklerini yeniden İsrail’de görüyoruz.
* Doğal ki temkinli olmak lazım bu süreçte zira varyant virüsler var. Tam olarak nasıl yayılacağını çok net bilmiyoruz ki aşıların tekrar tesirli olacağını düşünüyoruz. Ancak hayat eskisi üzere tam olmasa da muhakkak bir olağanlaşma olacak katiyetle.
ÜÇÜNCÜ DOZ AŞI GEREKLİ Mİ?
Unutmaz, aşıların bağışıklık müddetleriyle ilgili ise şöyle konuştu:
* Makul dönemlerle aşının gerekli olup olmadığını bilmiyoruz. Benim iddiam grip aşısı üzere her yıl aşı olmak zorunda kalmayacağız. Grip aşısının her yıl olmasının sebebi aslında gribe olan bağışıklık hafızamızın kısa olduğundan dolayı değil, virüsün kendisini çok fazla değiştirmesinden, yani corona virüsüne nazaran kendisini çok daha fazla değiştiriyor.
* O bakımdan yeni aşı üretilmesi gerekiyor. Lakin bu corona virüsüne karşı birçok kişi bence aşıyla bilhassa çok uzun mühlet bağışıklık yapacak. Ama şöyle bir durum var, şayet sizin bağışıklığınız gereğince eğitilmezse ki bu COVID’i hafif biçimde geçirenlerde de bu bu türlü oluyor.
* Zira bağışıklık sistemi diyor ki ‘bu demek ki o kadar değerli bir şey değilmiş, ben neden ordumu bunun için 6 aydan 1 yıldan fazla tutayım’ diyebiliyor. Ağır geçirenlerde ise çok daha uzun periyodik kalabiliyor bağışıklık.
* Biontech, Moderna olsun Johnson Johnson olsun bunlar daha güçlü eğitiyorlar bağışıklık sistemini bu bakımdan iki doz hatta Johnson Johnson aşısında tek doz bile kâfi olabiliyor.
* İnaktif aşılarda Sinovac üzere aşılarda ise bağışıklık sistemi çok fazla bir tehdit görmüyor o aşıyı. Açıkçası da bağışıklık hafızası çok iyi eğitilmemiş olabiliyor. Bu bakımdan o şahıslarda üçüncü doz fakat Sinovac yerine Biontech olabilir Moderna olabilir, Novavax olabilir, bunlardan yapılmasını tavsiye ediyoruz.
“SİNOVAC ÜZERE İNAKTİF AŞILAR BİRİNCİ DOZDAN SONRA ÇABUCAK HEMEN HİÇ MUHAFAZA OLUŞTURMUYOR”
“Aşı yapıldıktan sonra corona virüsüne yakalanılırsa bundan sonraki süreçte aşı uygulanması gerekiyor mu?” sorusuna Unutmaz, şu karşılığı verdi:
* İki gün sonra corona olduysanız o aşının pek bir yararı olmayacaktır. Covid olmak da bir yerde bağışıklığı aşı üzere eğiten bir durum. O denli durumlarda ikinci dozu olabilirsiniz ancak şunu tavsiye ediyoruz, semptomlar bittikten sonra ortaya bir aylık bir müddet koymak…
* Zira şayet çok yakın tarihte yaparsanız zati aşının ikinci dozunun 3 hafta yahut 4 hafta olmasının sebebi de bu, daha da uzun olabilir. Ancak tarihler çok yakın olduğu vakit bağışıklık da biraz daha az eğitimi olabilir. Lakin ikinci dozu olmalarında bir sakınca yok. Aşı olmanıza karşın 28 gün sonra COVID oldunuz, yüzde 90-95 oranında ağır hastalığı da aşı önlemiş oluyor. Bu çok değerli bir sayı.
* Bu bakımda birinci doz ile ikinci doz ortasının açılmasının şu süreçte biz bir sakıncasını görmüyoruz. Zira esasen aşılar yetersiz. Birinci dozda ortayı 6-8 hafta hatta İngiltere’nin yaptığı üzere 3 ay bile açsanız çok kıymetli derecede bir bağışıklık oluşturuyorsunuz toplumda.
* Bu bakımdan telaş edilecek bir durum değil. Sinovac aşısı için bu bu türlü değil yalnız, Sinovac üzere inaktif aşılar birinci dozdan sonra çabucak hemen hiç muhafaza oluşturmuyor. Onun için onlarda kesinlikle 3-4 hafta içinde ikinci dozun yapılması lazım.
“TAM KAPANMA GEÇ ALINMIŞ BİR KARAR”
Türkiye’deki tam kapanma sürecini de pahalandıran Unutmaz, tam kapanma kararının çok geç alındığını söyledi. Unutmaz bahisle ilgili şu değerlendirmede bulundu:
* Tam kapanma, gereklilikten yapılan bir durum oldu. Zira bir müddet sonra diğer dermanınız kalmıyor. Bunu baştan yapmamız gerekiyordu, şu anda bayağı geç oldu. Hem bu varyant virüslerin çok daha bulaşıcı olması, hem de ülkedeki hadise sayılarının 50-60 binlere çıkması, dünyada ikinci sıradayız.
* Nüfusa vurduğunuz vakit inanılmaz yüksek bir orandı. Diğer deva kalmamıştı, yapılması gerekiyordu. Ama bu tahlil değil, bu kısa vadeli tahlil. Hastanelerdeki yoğunlukları azaltmak, hadise sayılarına 5-10 bin civarına düşürebilirseniz, hasta olan kişi sayısı da ona nazaran azalma olacaktır. Bu durum size biraz vakit kazandıracak.
* O müddet içinde aşılanmayı çok hızlandırarak yetişmeniz lazım. Kapanma sonunda da alabileceğiniz en azamî önlemleri almaya devam etmeniz lazım. Birden bile açılırsanız hiçbir şey fark etmez. İki üç hafta sonra olay sayıları geri gelir.
* Kapanma kısa vadeli büyük bir eza yaratan, insanları hem ekonomik, hem ruhsal travma yaratan bir durum. Bu devam edilebilir ve sürdürülebilir bir durumda değil. Ben olay sayılarının düşeceğini düşünüyorum ancak bu bitti manasına gelmesin.
Sözcü
