Emsal özelliklere sahip olduğu halde corona virüsü enfeksiyonunun birtakım hastalarda çok ağır kimilerinde ise neden daha hafif geçirildiğiyle ilgili araştırmalara bir yenisi de İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesinde yapılan bir çalışmayla eklendi.
284’ü Covid hastası, 100’ü sağlıklı denetim kümesi olmak üzere, 384 kişinin dahil edildiği çalışmada, bedenin virüs ya da bakteriyel enfeksiyonlarla savaşmasında makrofaj hücreleri ismi verilen savaşçı bağışıklık hücrelerini harekete geçiren düzeneklerden, mannoz bağlayıcı lektin proteini seviyeleri incelendi. İstanbul Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tufan Tükek, geçtiğimiz Ocak ayında Infection, Genetics and Evolution isimli memleketler arası bir tıp mecmuasında de yayınlanan çalışma hakkında açıklamalarda bulundu.
FOTO: DHA
BAKTERİ VE VİRÜSLERİ HÜCEREDEN UZAK TUTUYOR
Bağışıklık sisteminin, rastgele bir enfeksiyon karşısında harekete geçen doğal bir immün cevap oluşturduğunu söyleyen Prof. Dr. Tükek, “Bu doğal sistem içerisinde birtakım hücreler var. Savunma sistemini oluşturan hücrelerimizin virüs ya da bakterilerle uğraş etmesi için birtakım sistemler var. Onlara yardımcı sistemlerden bir tanesi de mannoz bağlayıcı lektin yolağı dediğimiz bir yol. Mannoz bir şeker, bakteri ve virüslerin hücre duvarında bulunuyor. Lektin de beşerde karaciğerde sentezlenen ve bakteri yahut virüsün yüzeyinde bulunan mannoz şekerini bağlayarak bedende bulunan makrofaj dediğimiz savaşçı hücrelerimizi faal hale getiren bir protein. Faal hale gelen bu büyük savaşçı hücreler, virüs ve bakterilerle uğraş etmeye başlıyor. Bedenin bunlarla savaşabilmesi için bu yolağın iyi çalışıyor olması lazım. Yani bu lektin proteininin hücrede gereğince sentezlenmesi ve bedende aşikâr bir düzeyde olması gerekiyor” dedi.
AİLEDE BİR KİŞİ AĞIR GEÇİRDİYSE BAŞKALARI DE TARANMALI
Covid-19 salgını sırasında hastalığı ağır geçirenlerin başka aile bireylerinde de emsal süreçler yaşanmasının dikkatlerini çektiğini anlatan Prof. Dr. Tükek, bunun üzerine bu tarafta bir çalışma dizayn ettiklerini anlatarak şu bilgileri verdi:
“Bu, neden olabilir diye düşünüp daha evvel ağır bakıma yatmış, hastalığı ağır geçirmiş ve hafif geçirmiş insanları taradık. Bu bireylerde mannoz bağlayıcı lektin yolunun sorunlu olduğunu ve protein sentezinin çok az olduğunu, bilhassa de hastalığı ağır bakımda geçiren şahıslarda bu proteininin sentezlenmediğini, hatta bedende hiç bulunmadığını farkettik. Bunun üzerine bir araştırma yaptık ve sonuçlarını da milletlerarası bir mecmuada yayınladık. Geçtiğimiz günlerde bir genç, babasının hastalığı çok ağır geçirdiğini, kendisinin de çok ağır geçirdiğini söyleyerek bize başvurdu. Tüm aileyi bu istikametten inceledik ve taramalarda babanın hiç protein üretmediğini, annenin büsbütün sağlıklı olduğunu, lakin üç kardeşin de defektif protein ürettiklerini fark ettik.”
BABA VE İKİ ÇOCUK AĞIR GEÇİRMİŞTİ VE PROTEİN EKSİKLİĞİ SAPTADIK
Bu hastanın çocuklarındaki lektin proteini üretiminin yüzde 10 civarında kaldığını anlatan Prof. Dr. Tükek, şunları kaydetti:
“Bu taramayla mannoz bağlayıcı lektin yolağının bu ailede iyi çalışmadığını görmüş olduk. Bu bireylerde, virüs ya da bakteri hücre içerisine girdiği vakit, hastalığın çok daha ağır seyretme ve süratli yayılma riski oluyor. Bu genç arkadaşlarımızı incelediğimizde de üç kardeşten ikisi hastalığı çok ağır geçirmiş ve ağır bakımda yatmış. Babadan gelen genetik geçişle çok az lektin proteini ürettiğini ya da hiç olmadığını fark ettik. Bu, şu demek aslında; bu proteini eksik olan şahıslar ya da genetik olarak bunu sentezleyemeyen şahıslar, Covid-19 ya da öteki bir enfeksiyona yakalandıklarında bunu çok ağır geçirebilir. Hasebiyle bu şahıslar toplumda tespit edilip sentetik olarak üretilmiş lektin proteini verilebilirse, hastalığın tahminen bu kadar ağır ya da ölümcül seyretme mümkünlüğünü da azaltabiliriz. Bununla ilgili ileri çalışmalara muhtaçlık var.”
İLAÇ OLARAK ÜRETİLİP VERİLEBİLİR
Bu istikamette bir projeleri olduğunu da vurgulayan Prof. Dr. Tükek, kelamlarını şöyle noktaladı:
İmmün sistem çok karmaşık, çok farklı yolaklar var. Bizim gösterdiğimiz bunlardan yalnızca bir tanesi. Hastalığın farklı seyretmesine neden olan özelliklerden bir tanesi bu olabilir lakin bunun dışında da farklı genetik modellemeler olabilir. Lakin şu anda bizim tespit ettiğimiz bu genetik durumla ilgili bir aileyi tarayarak bunun örneklemesini de yapmış olduk. Şayet Covidde salgın süreci uzarsa. dalgalar hala art geriye seyrederse, Covidden kaybedilmiş ya da hastalığı ağır geçirmiş şahısların aileleri taranabilir ve mannoz bağlayan lektin yolağında defekti olan bireylere sentetik olarak (rekombinant olarak) üretilmiş bu proteinler dışarıdan verilebilir. Böylelikle bu şahısların de hastalığı ağır geçirme ihtimalleri azaltılabilir. Kas içi, damar içi ya da mide asidinden korunmak suretiyle tablet formunda da üretilebilir bu protein. Bunlar alışılmış ki daha sonraki etaplar. Öncelikle bunun işe yarayıp yaramadığının tam olarak gösterilmesi gerekiyor. Sonra da ilaç haline getirilerek insanlara uygulaması kelam konusu olabilir. (DHA)
Sözcü
