Salgının birinci günlerinden itibaren Türkiye’nin en büyük pandemi merkezi olarak onbinlerce Covid hadisesinin tedavi gördüğü Sancaktepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Feriha Öz Acil Durum Hastanesi ve Çekmeköy Devlet Hastanesi uzmanları, çocuklarda Covid sonrası görülen gizemli sendrom Mis-C hakkında değerli ihtarlarda bulundu.
Sancaktepe Şehit Prof. Dr. İlhan Varank Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Acil ve Çocuk Sıhhati Hastalıkları Klinik Şefi Prof. Dr. Sevimli İtimat ile Çocuk Ağır Bakım Uzmanı Dr. Fatih Varol, kendi merkezlerinde Eylül ayından beri 20’ye yakın Mis-C olayı izlediklerini ve bunların 15inin ağır bakımda tedavi edildiğini, dördünün ise ömür dayanak ünitesi ECMO’ya girecek kadar ağırlaştığını söyledi. Uzmanlar, Mis-C ile takip edilen çocuklarda PCR testlerinin negatif olduğunu ve çoklukla antikor testiyle teşhis konarak tedavilerine başlandığının altını çizdi.
BİR AYLIK BEBEKTE DE GÖRÜLDÜ
FOTO: DHA
Prof. Dr. Tatlı İtimat, pandeminin birinci dalgasında Kawasaki’ye benzeyen Mis-C olayları yayınlandığında kendi kliniklerinde de Temmuz-Haziran ayında bir iki olguya rastladıklarını söyleyerek asıl tırmanışın ikinci dalgada, Eylül ayından itibaren olduğuna işaret etti. Prof. Dr. İnanç, şu bilgileri verdi:
“Bugüne kadar yaklaşık 4 ay içerisinde, çocuk kliniğinde ve çocuk ağır bakımda 20 Mis-C hadisesi yatırdık. En küçük hastamız 1-1,5 aylıktı. En büyük çocuğumuz ise 17 yaşındaydı. Olaylarımızın birçoğunda PCR testleri negatifti. Bu hastalar Covid’i asemptomatik olarak geçirmiş, birçoklarının Covid geçirdiğinden haberi bile yoktu. Kimilerinin temas hikayesi vardı, kimilerinde bu da yoktu ancak büyük çoğunluğunda antikor testi Covid geçirdiğini gösteriyordu. Bize Mis-C kuşkulu hadiseler geldiğinde, başka viral sebepleri de (grip vb) ekarte etmek için başka testleri de yapıyoruz. Fakat hiçbiri müspet çıkmazsa antikor testi ile Mis-C açısından doğrulama sağlıyoruz. Hatta 1-2 olayımızda antikor da saptayamadık fakat hastaların yakın temas hikayesi ve ayrıyeten Sıhhat Bakanlığı, DSÖ ve İngiltere ile Amerika’daki uzmanlık derneklerinin yayınladığı rehberlere uygun laboratuvar ve klinik bulgular istikametinden kıymetlendirerek Mis-C tanısı koyduk.”
İYİLEŞSE BİLE UZUN VADELİ TAKİP GEREKİYOR
Mis-C olaylarının aslında çok kritik olduğuna değinen Prof. Dr. İnanç, kelamlarını şöyle noktaladı:
“Birçok hastamızda plazma değişimi, intravenöz (damar yolundan) immünglobülin yahut steroid (kortizon) tedavisine karşın hemoperfüzyon (kandaki toskinlerin temizlenmesi), hatta ECMO’ya kadar gitmek zorunda kaldık. Ömür takviye ünitesi olarak bilinen ECMO çok güç bir uygulamadır. Dünyada bu çocukların ECMO’da kaybedilme oranı yüzde 25lerde. Biz merkez olarak bu bahiste çok başarılıydık, yalnızca 1 çocuğumuz kaybettik; yüzde 75’ini taburcu ettik. Ancak bu hastaların taburculuktan sonra da uzun müddet takip edilmesi gerekiyor. Zira birçok sistemi tutan, inflamatuar bir hastalık Mis-C ve hangi organda nasıl bir hasar bırakacak, bunu uzun vadeli çalışmalar gösterecek. Biz kendi Mis-C olaylarımızın bilgilerini Türkiye’deki başka olaylarla birlikte topluyoruz. Pek yakında bu sonuçlarda ve uzun periyot sonuçları da ortaya çıkacaktır. Kendi ünitemizde tedavi ettiğimiz hastalarımızı da aylık yahut taburcu ettiğimiz gündeki durumuna nazaran muhakkak sıklıklarla denetime çağırıp uzun müddetli takibe aldık.”
ÇOK HAFİF HADİSELER BİLE AĞIRLAŞABİLİYOR
Çocuk Ağır Bakım Uzmanı Dr. Fatih Varol ise bilhassa ikinci dalgada Mis-C hadiselerinde artış görüldüğüne değinerek “20’ye yakın Mis-C hastası çocuk takip ettik ve bunların 15’ini çocuk ağır bakıma yatırdık. Çok hafif olaylar olmakla birlikte, çok ağır seyreden olaylarımız da oldu. Ağır seyreden hastalarımız da başta hafif başlangıçlı olduğu için, Mis-C hadiselerini genel manada ağır bakımda izlemek gerekiyor. Zira çok hafif hadiseler bile ağırlaşabiliyor dedi. Mis-C teşhisini her hastaya birebir belirtilerle koymadıklarının da altını çizen Dr. Varol, Temas hikayesi, antikor testi olumluluğu, geçirilmiş Covid ya da Covid PCR olumluluğu olması gerekiyor. Bağışıklık sisteminin çok karşılığı olan bir hastalık bu, abartılmış bir bağışıklık karşılığı olduğu için ekseriyetle Covid enfeksiyonundan bir müddet sonra ortaya çıkıyor. Münasebetiyle tanıyı da bu biçimde netleştirebiliyoruz” diye konuştu.
HAYAT TAKVİYE ÜNİTESİ ECMOYA GİDEN HASTALAR DA OLDU
Bilhassa iki yahut daha fazla organ tutulumu ile ağır seyreden hastalarda, çeşitli medikal ve girişimsel tedaviler uyguladıklarını belirten Dr. Varol, şu bilgileri verdi:
“Medikal tedavi olarak en çok damar yolundan immünglobulin ve steroid (kortizon) tedavisi tercih ediyoruz. Bunlara cevapsız hadiselerde hemofiltrasyon dediğimiz, sitokin tutucu filtre olarak tanımlayabileceğimiz (çünkü bu hastalıkta bağışıklık sistemindeki stokin fırtınası kelam konusu), süreci yapıyoruz. Plazma değişimi ile plazmadaki antikorlar ve sitokinleri temizlemek için bir tedavi uyguluyoruz. Bunlara karşın ECMO’ya giren hastalarımız da oldu. Bu hastalar çok önemli kalp ve dolanım sistemi destekleyici ilaç muhtaçlığı ile yatıyorlar. Çok önemli organ yetersizlikleri oluyor. Bu tablonun hemoperfüzyon altında çok süratli bir halde düzeldiğini fark ettik.”
İNGİLTERE MUTASYONU MİS-C OLAYLARINDA ARTIŞA YOL AÇABİLİR
İngiltere’deki mutant varyantının genç ve çocuklarda biraz daha baskın olduğuyla ilgili çeşitli gözlemsel çalışmalar olduğuna da işaret eden Dr. Varol, şu ihtarlarda bulundu: Bu da çocuklarımız açısından riskin şimdi bitmediğini gösteriyor. İki nedenden ötürü, birincisi yüz yüze eğitim başlayacak, ikincisi de çocuklarımız şimdi aşılı değil. Hasebiyle çocuk Covid’i sessiz ya da belirtisiz geçirse bile Mis-C gelişme riski göz gerisi edilmemeli. Aileler çok da fazla telaşa kapılmadan, ateş düşürücülere karşın düşmeyen, uzamış ateş, eşlik eden kaşıntı, döküntü, kusma, ishal üzere belirtilerin varlığında, hele ki öncesinde Covid hikayesi varsa, kesinlikle doktora başvurmalı ve bu çocuklar Mis-C açısından da değerlendirilmeli. Bu semptomlar diğer viral ya da bakteriyel enfeksiyonlarda da görülüyor fakat Mis-C’nin de akılda tutulması gerekiyor.
HER COVİD GEÇİREN ÇOCUKTA MİS-C GELİŞECEK DİYE BİR ŞEY YOK
Covid geçiren her çocukta Mis-C gelişecek diye bir kural olmadığına işaret eden Dr. Varol, Birçok PCR olumlu ya da antikor müspet olan fakat hiç Mis-C semptomu göstermeyen çocuk hastalar da var. Tıpkı halde, Covid’in ne kadar hafif ya da ağır geçirildiğiyle de ilgisi yok bunun. Yeni tanıdığımız bir hastalık Mis-C, ağır geçiren çocuklarda genetik bir yatkınlık mı var bunu araştırıyoruz. Milletlerarası bir çalışmaya katıldık, bunun sonuçları bize gerçek sebepleri gösterecektir tabirlerini kullandı.
ÜÇ AYDIR TESTİ NEGATİFE DÖNMEYEN LÖSEMİ HASTASI
Covid’den ne kadar müddet sonra Mis-C sendromunun geliştiğine dair bir standart da olmadığına dikkat çeken Dr. Fatih Varol, kelamlarını şöyle noktaladı:
Covid’den ortalama 2 ila 3 hafta sonra ortaya çıkıyor çoklukla. Lakin bu süreçte hastaların PCR’ları negatife dönmüş oluyor. Antikorları oluşmuş oluyor. 2-3 haftadan daha geç de ortaya çıkabilir lakin Covid enfeksiyonu sırasında gelişmesini beklemiyoruz. Şunu da söylemek gerekiyor, Covid geçirdiği bilinen ailelerdeki çocuklarda PCR negatif bile olsa sonrasında Mis-C açısından bu semptomların takip edilmesi değerli. Burada izlediğimiz ağır Mis-C hastalarında çoklukla çok önemli bir bağışıklık sistemi sorunu ya da diğer bir kronik hastalık görmedik. Bir hastamızda immün yetersizlik vardı inflamatuar bağırsak hastalığı vardı hastanın. Lakin bugünlerde takip ettiğimiz çok ekstrem bir olayımız var. 14 yaşında T hücreli ALL tanısı ile yatırdığımız (lösemi). Kemoterapi alırken Covid gelişmiş fakat tam 3 aydır PCR testi olumlu. Bir türlü negatife dönmüyor. Çok önemli kemik iliği depresyonu (baskılanması) var. Fakat tıpkı vakitte bu hasta sepsis bulgularıyla geldi bize. Ona karşın Mis-C tanısı koyduk zira kalp bulguları bu tarafta olumluydu. Bu hastada hemoperfüzyona başladık ve durumu iyiye gitti. Hastayı teneffüs aygıtından ayırmayı planlıyoruz. Mis-C’nin erişkinlerde değil de çocuklarda görülmesi ise çocukların bağışıklık sisteminin erişkinlerden çok farklı olmasından kaynaklanıyor. Ayrıyeten genetik nedenler de olabilir. (DHA)
Sözcü
