Salgının denetim edilmesi için devir periyot girilen karantina süreçleri tüm insanların tahminen de en tahammülsüz olduğu “engellenme” hissiyle yüzleşmek zorunda bıraktı hepimizi. Gündelik hayat rutinimizde olan en kolay aksiyonlar bile yasak kategorisine girdi. Meskende bir arada yaşadığımız beşerlerle hiç olmadığı kadar iç içe olduk, yalnız yaşıyorsak hiç olmadığı kadar yalnız kaldık. Uyuşmazlıklar, tartışmalar, tahammülsüzlükler arttı. Güç giden bağlantılar, anlaşamadığı halde ortak hayat sürdürmeye çalışan şahıslar için pandeminin zorlayıcılığı çok daha fazla oldu. Bu da aslında öbür tüm yaşanılan zorlanmalar kadar olağan. Tüm beşerler için süreç farklı, yeni bir dinamik oluşturmayı mecbur kıldı. Kişilerarası uyuşmazlıklar için tahlil bulmak zarurî hale geldi. Bu nedenle aslında bu süreci, öncelikli olarak kendi hislerini anlamak ve manalandırmak, sağlıklı söz etmenin yolunu bulmak, sonrasında birlikte hayatı paylaştığımız insanların farklı durumlara karşı verdiği reaksiyonları öğrenmek, uzlaşma yoluna gitmek için bir fırsat olarak görmek, ferdî sonlar konusunu daha iyi anlamak ve netleştirmek ismine bir fırsat olarak pahalandırmak gerek. Uyuşmazlıklardan kaçınmak ya da tahlil bulmak ismine kendi hislerimizi net bir biçimde manalandırmak, üzerine düşünmek ve his lisanı ile suçlayıcı olmadan söz etmek sorun ve tartışmaların büyümesini önleyecektir.
Kişilerarası problemler için:
- Bu sürecin kuvvetli bir süreç olduğunu, pandeminin yarattığı engellenme hissinin de meseleleri arttıracağını unutmayın.
- Konut içinde çok zorlandığınızda, çatışmalar arttığında mesken içerisinde farklı alanlarda vakit geçirip sorun yaşadığınız şahısla bir mühlet birbirinizden uzak kalmaya çalışın.
- Kişilerarası çatışmalarda reaksiyon vermeden evvel durup düşünün. Bir müddet mola alıp, ne hissedip ne düşündüğünüze odaklanın, anlamlandırdıktan sonra söz edin.
- “sen” lisanı yerine “ben” lisanı ile; “……. davranışın bana ………. hissettiriyor, …….. muhtaçlık duyuyorum” halinde his ve fikirlerinizi söz etmeye çalışın.
- Karşı tarafı dinleyin. Onun his ve kanılarına kulak verin.
- Mesken içinde yapılacak kişisel ve küme halinde yeni ve değişik aktiviteler yaratın.
Eşimize, çocuğumuza, kendimize sağlıklı sonlar oluşturduğumuz, salgın ve karantina sürecinin yarattığı hisleri paylaşıp, uzlaşma temelli bir bağlantı lisanı geliştirdiğimizde karantinanın bir felaket olmasını önleyebiliriz.
Tüm bu süreci en sağlıklı formda geçirmek ismine dikkat etmemiz gerekenleri şöyle özetleyebiliriz;
- Mevzu ile ilgili toplumsal etrafınızla konuşurken yalnızca negatif telaffuzlarla birbirinizi korkutmaktan kaçının.
- Umursamaz olmak ya da çok dertli, umutsuz, depresif olmak yerine gerçekçi bir perspektif oluşturmaya çalışın.
- Çocuklarınızın da bu devirde telaşlı olacağını unutmayın. Yaşına uygun kısa ve öz bilgilerle sorularını cevaplayın. Ona yönelik çok kısıtlayıcı davranışlarınızın onu çok daha korkutacaktır. Dinleyin, oyunlarla irtibatınızı güçlendirin.
- Toplumsal izolasyonla bir arada konutta çalışma sistemine geçmek, günlerce meskende kalıyor olmak uyku ve yemek sisteminizi bozmak için çok elverişli bir ortam yaratır, yapmayın. Her gün günlük rutininiz gibisi hazırlanın ve günü o denli geçirin.
- Meskende aile ile geçirilen vaktin artması aslında birçok fırsatı da beraberinde getirir. Aile olarak bağlantınızı güçlendirmek, yeni alışkanlıklar geliştirmek ve bağlarınızı güçlendirmek ismine bu süreci değerlendirin.
- Bir hobi edinin, varsa yeni bir tane daha edinebilir ya da mevcut hobinizi geliştirebilirsiniz.
- Kaygınızla ilgili fikir değiştirme idmanları yapın. Derde bağlı oluşturduğunuz niyetlerinizi rasyonel bir gözle değerlendirmeye çalışın.
- Yazmanın gücünden faydalanın. Ağır telaş yaşadığınızda his ve fikirlerinizi yazmak hem rahatlatacak hem de farklı bir perspektiften bakmanızı kolaylaştıracaktır.
- Nefes idmanları, yoga, meditasyon bu süreçte tasayla baş etmenize çok yardımcı olacaktır.
- Toplumsal takviyenin ehemmiyetini unutmayın. Telefon, toplumsal medya kanalları, imajlı konuşma üzere yollarla sevdiklerinizle tertipli bağlantınızı sürdürün.
- Yalnız yaşayan yakınlarınızla manzaralı konuşmalarla kesinlikle bağlantınızı sürdürün.
- Kaygınızla baş edemediğinizi hissediyor, işlevselliğinizde bozulma gözlemliyorsanız telefon ya da e-mail yolu ile bir uzmanla irtibata geçip dayanak alma formüllerinizi kararlaştırın.
Covid-19 salgınını toplumsal bir travma olarak düşündüğümüzde uzun vadede travma sonrası gerilim yansıları, dertli fikirler, takıntılı davranışlar, depresif his durumları beklediğimiz ruhsal zorlanmalar ortasında. Bir gün ‘evet salgın bitti eski hayatımıza dönebiliriz’ desek dahi, bir süre adaptasyon sorunu yaşayıp çekimser kalmaya devam edecek kişi sayısının hiç de az olacağını düşünmüyoruz.
YAZI: Uzman Psikolog Sena Sivri
Elle
