Yumurtalık kanseri, bayan üreme sisteminin malign (kötü huylu) tümörüdür. Tıp lisanında bu kanser “over karsinomu” olarak isimlendirilir. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Cem İyibozkurt, hastalıkla ilgili bilinmesi gerekenleri şöyle anlattı… Yumurtalık kanserleri yumurtalıkta gelişen tümörlerdir ve üç değişik tipi vardır…
Epitel kaynaklı tümörler, germ hücreli tümörler ve stromal (yumurtalıkların bağ dokusu) tümörler. Yumurtalık epitel tümörlerinin daha evvelden yumurtalıklardan kaynaklandığı düşünülse de, son vakitlerde yapılan çalışmalarla bu kanserlerin tüpten kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu kanserler yumurtalığın en sık görülen tümörleridir. Germ hücreli tümörler daha genç yaşlarda görülürken, stromal tümörlerin birçok menopoza yakın vakitlerde ve menopoz periyodunda görülür.
Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Cem İyibozkurt
RİSK NE VAKİT ARTAR
■ Borderline Over tümörü nedir?
Yumurtalığın epitel olan birtakım tümörleri ne iyi huylu ne de tam berbat huylu olarak sınıflandırılır. Bu ortada tip tümörlere “borderline” over tümörleri denir.
■ BRCA Geni nedir?
BRCA genleri BRCA 1 ve BRCA 2 olarak ikiye ayrılıp, kabaca hücrenin çoğalması ile ilgili genlerdir. Bunların bozulması nedeniyle yumurtalık kanseri gelişebilir. Kimi ailelerde bu gen bozukluğu (mutasyonu) taşınabilmekte ve birçok aile bireyinde hem yumurtalık hem de göğüs kanserine sebep olmaktadır.
■ Risk faktörleri nelerdir?
Yumurtalık kanseri gelişme riski yaş ilerledikçe artmaktadır. Ailede yumurtalık, göğüs yahut kalın bağırsak kanseri hikayesi olanlarda da artmıştır. Bu genetik yük anne tarafından olduğu üzere baba tarafından da gelebilir. Doğum denetim hapı kullanımı ise yumurtalık kanseri gelişim riskini azaltmaktadır. Diyet ile ilgili yapılan çalışmalarda net bir ilgi bulunamamıştır.
İŞTE KORUNMA YOLLARI
■ Kısırlık tedavisinde kullanılan ilaçlar hastalığı tetikler mi?
Tüp bebek tedavilerinde kullanılan ilaçların kesin olarak berbat huylu epitel over tümörlerini artırdığı gösterilmemiştir. Lakin yapılan çalışmalar “borderline” yahut “düşük malinite potansiyelli tümör” oluşumunu artırabildiğini göstermektedir.
■ Önlenebilir mi?
Rastgele bir jinekolojik ameliyat geçirecek olanlarda tüplerin ve/veya yumurtalıkların alınması bu kanser gelişim riskini epeyce azaltır. Fakat genetik riski olanlar dışında yalnızca yumurtalık kanseri riski için bu organların alınması önerilmemektedir.
BRCA gen mutasyon taşıyıcılığı olan bireylerde çocuk sayısını tamamladıktan yahut aşikâr bir yaştan sonra tüp ve/veya yumurtalıkların alınması önerilmekte ve bu cerrahi ile yumurtalık kanserinin gelişimi yüzde 90 kadar önlenebilir. Bu ameliyatı geçiren menopoza girmemiş şahıslarda enteresan olarak göğüs kanseri riski de yüzde 50 kadar azalmaktadır.
■ Erken teşhisi mümkün mü?
Yumurtalık kanserlerinin yalnızca yaklaşık yüzde 20’si erken evrede tespit edilebilmektedir. Teşhisin sıkıntı olmasının sebebi yumurtalık kanserinin pek bir şikayete yol açmamasıdır. Genelde hazımsızlık, kilo verememe, karın ağrısı, yorgunluk, şişkinlik üzere öteki bir sürü şeyden kaynaklanabilecek şikayete sebep olur. Bu nedenle de kolay kolay gözden kaçabilir. Rutin jinekolojik muayeneleri aksatmamak en azından kanser olmasa da kistlerin varlığını saptama açısından hayli faydalıdır.
TESİRLİ BİR TEST YOK
■ Tarama testleri var mıdır?
Günümüze epitel kaynaklı yumurtalık kanseri taraması için çok tesirli bir test yoktur. Kist varlığında tümör belirteci olarak bakılan CA-125, endometriozis üzere hastalıklarda da yükselmektedir. Ayrıyeten her yumurtalık kanserinde de CA-125 yüksekliği olmayabilir. Bu nedenle CA-125, kesin bir belirteç olarak kullanılamaz.
NASIL TEŞHİS EDİLİR
■ Yumurtalık kisti saptandığında neler yapılmalı?
Kuşkulu bir yumurtalık kisti varsa öncelikle jinekolojik onkoloji yan kısım uzmanı bir doktora muayene olunmalı. Gereksinime nazaran BT (tomografi), MR (Manyetik Rezonans), PET-BT, endoskopi üzere görüntülemeler ile tümör belirteç testleri istenebilir. Kabaca yumurtalık kanseri yalnızca yumurtalıklardaysa evre 1, leğen kemiği içerisindeki alanlara yayılmışsa evre 2, tüm karın bölgelerine yahut lenf bezlerine yayılmışsa evre 3, uzak organlara yayılmışsa evre 4 olarak sınıflanır. Hastaların çok büyük bir kısmı evre 3’te saptanır.
Sözcü
