Dr. Behiç Berk Kuğu, birinci yardımın, yaşanabilecek tüm hastalık yahut yaralanma durumlarında, sıhhat vazifelilerinin yahut birinci yardım eğitimi alanların tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha berbata gitmesini önlemek gayesiyle hadise yerinde, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalar olarak tanımlandığını belirtiyor.
Pekala birinci yardım konusunda neleri yanlış biliyoruz? Dr. Behiç Berk Kuğu, birinci yardımda gerçek bilinen 10 yanlışı anlattı, değerli ikazlar ve tekliflerde bulundu.
“Nasılsa birisi ambulans çağırmıştır”: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Çoğunlukla hadise yerinde birinin ambulansa haber verdiği düşünülüyor ve herkes ‘nasılsa oburu çoktan aramıştır’ fikriyle kazazedeye yardım etmeye odaklanıyor. Halbuki ambulans aranmamış olabiliyor! Bu nedenle acil servisin arandığından emin olun, siz arıyorsanız kesinlikle vakası sakin bir halde kısaca anlatıp, ne vakit ve nerede olduğu, ne kadar kişinin etkilendiği üzere bilgileri anlaşılır formda bildirin.
Sara krizlerinde soğan koklatılması: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Epilepsi (Sara) krizlerinde kriz geçiren kişinin ağzının açılmaya çalışılması yahut ayılsın diye soğan üzere keskin kokular koklatılması, ellerinin açılmaya çalışılması da en yaygın yanlışlar ortasında yer alıyor. Bunlar yerine, kişinin kendisine ziyan vermesini en aza indirecek biçimde baş bölgesi inançta tutularak, kasılmalarının geçmesi beklenmeli ve vakit kaybetmeden ambulans çağırılmalı.
Yanık ve güneş yanığında yoğurt, salça, diş macunu sürülmesi: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Bu üzere durumlarda yanık olgularında yanan bölgeyi serinletmek gerekiyor. Yanan bölgeyi serinletmek için halk ortasında yaygın biçimde uygulanan yoğurt, salça, diş macunu üzere unsurlar ise enfeksiyona yol açabiliyor. Bunun yerine, yanan bölgeyi akan musluk suyunun altında en az 15 dakika tutun. İkinci ve üçüncü derece yanık durumlarında yanan bölgede oluşan su kabarcıklarını katiyetle patlatmayın ve hastaneye başvurun.
Böcek-yılan sokmalarında kanın emilmesi: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Böcek, yılan sokmalarında sokulan bölgenin kesilerek kanatılması, kanın emilerek tükürülmesi yararlı olmadığı üzere, uygulamayı yapan bireye de enfeksiyon bulaşmasına yol açabiliyor. Bunun yerine; o bölge su ve sabun ile temizlenmeli, soğuk uygulama yapılmalı, kalp düzeyinin altına alınmalı ve ısırılan bölgeye sıkı bir bandaj uygulanarak hastaneye başvurulmalı.
Baş- çene konumu verilmemesi: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Teneffüs ıstırabı, baygınlık hali ve şuur kaybı oluşan durumlarda hastaların ağız boşluğu denetim edilmeli, ağız içinde yabancı cisim var ise çıkarılmalı ve şahsa baş-çene durumu verilmelidir.
*Baş-çene durumu; bir elimizi hastanın alnına bastırırken öteki elimizin iki parmağı ile çeneyi alttan iterek verilen bir durumdur. Lisanın geriye kaçarak teneffüs yolunu tıkamasını engellemektedir. Ancak çoklukla bilinçsiz birinci yardım uygulamalarında hasta daha rahat olacak fikriyle alttan yastık yahut rastgele bir yükselti ile yükseltip teneffüs yolunun kapanmasına varan durumlara yol açılabiliyor.
FOTO: SHUTTERSTOCK
Bayılanı ayıltmak için tokat atılması: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Bayılma durumlarında şahsa tokat atılması, yüzüne su serpilmesi, hiç konum verilmeden yalnızca sırt üstü yatırılması en sık yapılan yanlışlar ortasında yer alıyor. Meğer bayılan şahıslar için şuur denetimi yapılmasının akabinde, ayaklar en az 30 cm kadar havaya kaldırılmalı ve hasta başı yan olacak formda bekletilmeli. Gerektiği durumda ambulans çağrılmalı.
Batan cisimlerin çıkarılmaya çalışılması: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Bilhassa göze yahut bedene saplanan yabancı cisimlerin denetimsiz formda çıkarılması çok riskli bir durum. Bu üzere durumlarda batan yabancı cisimler muhakkak yerinden oynatılmamalı ve çabucak ambulans çağrılmalı. Yabancı cisimlerin hastane ortamında çıkartılması sağlanmalı. Aksi takdirde kalıcı sakatlıklara hatta vefata yol açılabilir.
Donmada kar yahut buz ile ovma: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Donmalarda yahut soğuk yanıklarında donan bölgenin kar yahut buz ile ovulması donan bölgedeki deveranı olumsuz etkileyeceği için son derece yanlış! Donma durumlarında soğuktan etkilenen kişiyi oda sıcaklığında bir yere alıp, üzerindeki giysiler ıslanmış ise çıkarıp kuru giysiler giydirmek, ılık içecekler vermek gerekiyor. Donan bölgede bül (su toplamaları) oluşumu kelam konusu ise oluşumları muhakkak patlatmayın, kişinin hastaneye naklini sağlayın.
Zehirlenmelerde kusmaya zorlamak: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Bilhassa kimyasal unsur zehirlenmelerinde kusturmaya zorlamak kişiyi tekrar kimyasal hususa maruz bırakacağı için yemek yahut soluk borusuna ziyan verebiliyor. Bu üzere durumlarda kişinin asla kusturulmaması, kusmaya zorlanmaması gerekiyor. Besin zehirlenmesi üzere durumlarda; zehirlenmeye neden olan unsur yahut yiyecek sorgulanmalı, kusturmanın inançlı olduğundan emin olunmalı. Gerekirse ambulans çağırmalı, 114 Zehir Müşavere Sınırını arayarak bilgi almalısınız.
Trafik kazasında sıkışan kişiyi çıkarmaya çalışmak: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Bilhassa trafik kazasında araç içerisinde sıkışanların olması durumunda, etraftaki şahıslar tarafından profesyonel takımlar beklenmeden yaralının karga tulumba araç içinden çıkarılmasına çok rastlanır. Meğer bu tıp müdahaleler omurilik hasarına yol açarak, kalıcı sakatlıklara bile neden olabilir.
*Bu nedenle profesyonel takımların (ambulans-itfaiye) beklenmesi gerekmektedir. Araç dışı kaza durumlarında da hasta yaralının minimal hareket etmesi ve mümkün ise hareket ettirilmemesi gerekir. Tekrar bu üzere durumlarda profesyonel takımlar gelmeden yaralının karga tulumba bir formda öbür yere taşınması da omurilik hasarına yol açan bir durumdur.
*Kaza durumlarında ortam güvenliğinin sağlanarak ek kazaların önüne geçilmesi ve 5-7 dakika aralıklar ile şuur ve nefes denetimi yapmak kâfi olacaktır.
Sözcü
