Yerinde karar algoritmasında 4 tane değerli kriter olduğunu belirten Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Toplum Bilimleri Şurası Üyesi ve Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, bu 4 kriterin vilayetlerdeki duruma nazaran düşük, orta, yüksek ve çok yüksek riskli olarak isimlendirilmesi olduğunu söyledi.
Prof. Dr. İlhan, yaptığı açıklamada, “Yerinde karar algoritmasında 4 tane kıymetli kriter var. O yüzden tüm vatandaşlarımızın, örneğin maviyse şayet bulunduğu vilayetler, mavi renkte kalması için uğraş sarf etmesi gerekiyor. Yalnızca vatandaşlar değil, işletmecilerin, o vilayetteki yöneticilerin, toplumun tamamının aslında emsal bir biçimde efor içerisinde olması gerekiyor. Şahit oluyoruz, sahiden yöneticilerimiz çok efor harcıyor fakat toplum ve işletmecilerin de o vilayetlerde bu kurallara uyması gerekiyor. Maviyse, mavide daha az sayı nasıl oluşur, sarıysa maviye nasıl düşerim, turuncuysa sarıya nasıl düşerim, kırmızıysa turuncuya ve sarıya nasıl düşerim diye vatandaşlarımızın ve o vilayetteki işletmelerimizin düşünmesi gerekiyor. Dediğim üzere çok çalışıyorlar” sözlerini kullandı.
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı, Halk Sıhhati Anabilim Kolu Lideri, Bilim Şurası üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan
RENKLER DEĞİŞİRSE NELER OLACAK?
Yerinde karar sistemi ile vatandaşlara daha çok iş düştüğünün altını çizen Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, şayet olay sayıları artar ve haritalarda renkler değişirse izlenecek yol haritasını şu sözlerle anlattı:
* Şöyle değişecek açıkçası renkler değişirse; bir sefer hafta sonu kısıtlaması biliyorsunuz, ‘düşük ve orta riskli’ vilayetlerde kalkmış durumda. ‘Yüksek ve çok yüksek’ yani ‘turuncu ve kırmızı’ olan vilayetlerde ise Pazar günü devam ediyor. Yani şöyle düşünelim; hafta sonu 2 gün dışarıda olmak yerine 1 güne düşebilir.
* Ya da o vilayet kendi özelinde olay sayısı çok artarsa, hafta sonu büsbütün Vilayet Hıfzıssıhha Konseyi kararıyla kapanabilir. Yeniden değerli bileşenlerden bir tanesi, liselerdeki eğitim biliyorsunuz.
* Orta ve düşük riskli vilayetlerde liselerde eğitim devam ediyor. Renk turuncu ve kırmızıya dönerse yani yüksek ve çok yüksek riskli olursa, bu sefer bu vilayetlerimizde liselerdeki yüz yüze eğitim kapanabilir.
* Biz eğitimde yüz yüze eğitimin ne kadar değerli olduğunu ve bir an evvel açmak gerektiğini iyi bir biçimde biliyoruz. Bir öteki kıymetli konu, restoran, kafeterya, lokanta üzere yerler.
* Nitekim buraların esnafları da çok zorlanmıştı, çok güç durumdaydı. Devlet bir algoritma geliştirdi ve buna nazaran bir açılma kelam konusu oldu.
* Elbette saat kısıtlaması var, kapasite kısıtlaması var. Kırmızıya dönüldüğü takdirde buradaki işletmelere baktığımızda buraların kapanması kelam konusu olacak.
* Hafta sonları da yeniden birebir formda bir kapanma kelam konusu olursa, tekrar vatandaş toplumsallaşmaktan geri kalacak ve tekrar işletmelerimiz sıkıntı durumlar yaşayabilirler.
* Bir öteki kıymetli küme ise 65 yaş üzeri büyüklerimiz ve 20 yaş altı gençlerimiz. Biliyorsunuz bu küme için ‘orta ve düşük’ seviyeli, yani ‘mavi ve sarı’ renklerde sokağa çıkma kısıtlaması kaldırılırken, bu illerdeyse vaktin geniş olarak dışarıda bulunmalarıyla ilgili genişletilmesine gidildi.
* Ancak bu vilayetlerimiz yeniden turuncu ve kırmızıya dönerlerse bu sefer büyüklerimiz ve 20 yaş altı gençlerimiz dışarıya çıkmakta zorlanacaklar.
* O yüzden bu 4 bileşen tarafından baktığımızda açıkçası renk değişiminin bilhassa, turuncu hatta kırmızı renk değişiminin vilayetlerde toplumun daha çok zorlanmasına neden olacağı şuuruyla, hepimizin tedbirlerin büyük bir kısmında; toplum, işletmeciler ve kamu yöneticilerinin daha çok uğraş sarf etmesi gerekiyor. Tabi uğraşların sonu hiçbir vakit kelam konusu değil.
* Harita birinci açıklandığı vakit Trakya Bölgesi’nden başlayarak gidersek, evvel Edirne orada kırmızıydı, başka vilayetlerimiz daha açık renkteydi. Edirne’den başlayıp Sakarya’ya giden bir koyu renk kelam konusu. Tıpkı vakitte da Karadeniz’de de birebir durum kelam konusu.
* Karadeniz’de olay sayları sabit olan vilayetler var, daha aşağı gerçek çeviren vilayetler var. Ancak üst hakikat ivmelenen vilayetlerimiz de kelam konusu. Bunun ötesinde tekrar Ege ve İç Anadolu Bölgesine baktığımızda da tekrar renklerde yoğunlaşma kelam konusu.
* Keza Doğu Anadolu’ya geldiğimizde orada da mavi renkten sarıya gerçek bir yol alma kelam konusu. Akdeniz Bölgesi’nde de tekrar rengi yoğuna yanlışsız dönen vilayetlerimiz var maalesef. Bu periyot açıkçası hepimizin çok daha fazlaca kurallara uyması gereken bir devir.
“RENKLERDE DEĞİŞİM” UYARISI
Şuan oluşan olayların büyük çoğunluğunu olağanlaşma öncesi olaylardan oluştuğunu ve olağanlaşma sonrası hadise değişikliğinin anlık olarak takip edildiğini vurgulayan Prof. Dr. İlhan, “Şu anki olayların olağanlaşma periyodu öncesi olaylardan çoğunlukla oluştuğunu da bilmemiz gerekiyor. Biliyorsunuz 1 Mart itibariyle olağanlaşma periyodu başladı ülkemizde. 10 günü sayarsak 11 Marttan itibaren bu olağanlaşmanın olaylara ne kadar tesirli olup olmadığı ortaya çıkacak. Hafta sonu da önümüzdeki 15 gün için geçerli olacak olan harita açıklanacağına nazaran hepimizin çabucak şuandan itibaren kurallara uymak konusunda gayret göstermesi, bunun yanında kapalı ortamların kesinlikle iyi havalandırılması gerekiyor. Aksi halde yeniden renklerde değişim kelam konusu olabilir” halinde konuştu. (İHA)
Sözcü
