Bu süreç içerisinde halsizleştiğini, makûs uyuduğunu, mide ekşimesi ve kabızlık üzere meseleler da yaşadığını belirten hekim, beyninin bir uyuşturucu husus bağımlısınınkinden farklı hale gelmediğini söyledi.
“HERKES ÜZERE BESLENDİM”
Daily Mail’e yaptığı deneyin ayrıntılarını aktaran Dr. Tulleken, kilo almaya çalışmadığını yalnızca çocuklar da dahil olmak üzere İngiliz toplumundaki pek çok bireyin beslendiği üzere beslendiğini söyledi.
Bir ay boyunca, bilimsel nezaret altında ultra işlenmiş besinler tüketen tabip, çok işlenmiş besinler için ise şu tarifi yapıyor: “Bir fabrikada hazırlanmışsa, plastiğe sarılmışsa ve tipik olarak konutunuzun mutfağında bulamayacağınız bir bileşen içeriyorsa (dengeleyiciler, nemlendiriciler, koruyucular, tatlandırıcılar ve benzeri) o vakit bu bir ultra işlenmiş besindir.”
Uzun raf ömrüne sahip oldukları üzere ucuz ve epeyce tanınan olan çok işlenmiş besinler, Birleşik Krallık’ta tüketilen kalorinin de yaklaşık üçte ikisini oluşturur.
ÇOK İŞLENMİŞ BESİNLER NELERDİR?
Ultra (aşırı) işlenmiş besinler, hazır besinlerdir. Dondurulmuş yiyecekler, hazır yemekler bu kategoriye girdiği üzere kimileri sağlıklı olarak satılan (sandviç, ekmek, tahıl ve düşük kalorili atıştırmalıklar gibi) yiyecekler de ultra işlenmiş besinler ortasında yer alır.
Bu besinler uzun raf ömrüne sahip oldukları üzere ucuz ve epeyce popülerdir ve Birleşik Krallık’ta tüketilen kalorinin de yaklaşık üçte ikisini oluşturur.
Dr Tulleken toplumdaki sıhhatsiz beslenmeye dikkat çekerek şunları söylüyor: “%80 ultra işlenmiş besinlerden oluşan beslenme programım çok görünse de aslında beş İngiliz yetişkinden biri bu biçimde besleniyor. Ve kaygı verici bir formda, çocukların ve gençlerin tükettiği kalorinin üçte ikisi artık çok işlenmiş besinlerden oluşuyor.”
OBEZİTE SALGINI İLE KARŞI KARŞIYAYIZ
Dr. Tulleken kelamlarına şu halde devam ediyor: “Aynı vakitte, bir çocukluk devri obezitesi salgınıyla karşı karşıyayız: Birleşik Krallık’taki çocukların %21’i ilkokulu bitirdiklerinde obez beden kitle indeksine sahip. Bu, şimdiye kadarki en yüksek oran.”
Ultra işlenmiş besinler 40 yıl evvel yaygınlaştı, lakin 1980’lerde bile, Birleşik Krallık’ta ailelerin beslenme alışkanlıklarının %58’i taze gereçlerden ve yalnızca %26’sı hazır yiyeceklerden oluşuyordu. Dr. Tulleken bu durumun, yirmi yılda aksine döndüğünü söylüyor.
2000 yılında, ailelerin beslenme alışkanlıklarında taze materyaller yalnızca %28’lik bir orana sahipti. 1980’de yetişkinlerin %7’si obezken; artık %28’i obezite ile yaşıyor.
Öyleyse neden çok işlenmiş besinleri bu kadar çok seviyoruz? Daha da değerlisi, beslenme formumuzun birçoklarını oluşturan bu yiyecekler çocuklarımızı nasıl etkiliyor?
BEYİNSEL AKTİVİTELERİ DEĞİŞTİRİYOR
Bir BBC belgeselinin kesimi olarak, ultra işlenmiş besin alımını dört kat artırarak kendi üzerinde deneyler yapmaya karar veren Dr. Tulleken, deneyin tam bir bilimsel titizlikle yürütülmesini sağlayan uzman Profesör Rachel Batterham’ın kendisiyle paylaştığı sonuçlar karşısında şoke olduğunu söylüyor.
University College London Hastanesi’nde obezite, diyabet ve endokrinoloji profesörü olan Rachel Batterham, Dr Tulleken’in kilosu ve beden biçimini ölçerken, tok ya da aç olup olmadığımızı beynimize bildiren bağırsak hormonlarının düzeyini test etti. Ayrıyeten beyinsel aktivite için de MRI taraması yaptı.
“Birleşik Krallık’taki çocukların %21’i ilkokulu bitirdiklerinde obez beden kitle indeksine sahip. Bu, şimdiye kadarki en yüksek oran.”
“KENDİMİ DURDURAMAYIP YEMEYE DEVAM ETTİM”
Dr Tulleken, beyni üzerinde dört hafta içinde ölçülebilir bir tesirin olamayacağını düşünüyordu lakin kendisini bile şaşırtan sonuçlar elde edildi. Fazla yemek yerine ne vakit acıksa yemek yediğini belirten Dr., giderek bunun daha da sıklaştığını fark ettiğini belirtiyor. Olağanda bir atıştırmalık, tahminen bir muz yahut bisküvi alacakken çikolatalı bir tatlı yemeye başladığını ve kendini durduramadığını anlatıyor:
Yiyecek yapmakla ilgili fizik ve kimyanın tüm taraflarını inceliyorlar ki, beynimiz için bağımlılık yaratan nitelikte sonuçlar elde edebiliyorlar. Bu araştırmalar; beynimizin “daha fazlasını istiyorum” demesini sağlamak için tam olarak hakikat tuz, yağ, şeker ve çiğneme kombinasyonunu içeriyor. Emel sizi beslemek değil; en ucuz materyaller kullanılarak ve çok tüketilmek üzere tasarlanmış yiyecekler yapmak.”
BEDENİMİZ VE BEYNİMİZ ORTASINDA UYUMSUZLUĞA NEDEN OLUYORLAR
Ultra işlenmiş besinlerin ziyanları tüm dünyada kabul ediliyor; fakat ABD Ulusal Sıhhat Enstitüleri’ndeki laboratuvardan Dr. Kevin Hall çığır açan bir araştırma ile bu ziyanları çarpıcı bir biçimde ortaya çıkarmayı başardı.
Dr Hall’un testleri, ultra işlenmiş yiyecekleri, işlenmemiş besinlerden %30 daha süratli yediğimizi ortaya çıkardı. Çiğnemek ve yutmak daha kolay. Ayrıyeten bu sürat, bedenimizin ve beynimizin ne kadar kalori tükettiğimizi fark etmesi için fazla süratli.
SIHHAT SIKINTILARI VE LİBİDO DÜŞÜKLÜĞÜ
Dr. Tulleken, deneyin üçüncü haftasına geldiğinde uyku sorunları yaşadığını belirtiyor. Yüksek tuz alımı nedeniyle sık sık su içmek ya da akabinde tuvalete gitmek için uyanan Dr, uyandıktan sonra da mutfakta dolanmaya başladığını anlatıyor.
Ayrıyeten mide ekşimesi yanında libidosunun artık olmadığını hissettiğini söyleyen Dr. Tulleken kendini yaşlı hissettiğini de söylüyor: “Daha ağır hissettim ve diyetimin sonunda beden boyutum ve biçimimdeki değişiklikler beni hiç şaşırtmadı.
Beynimin yüksek ultra işlenmiş besin tüketiminden yalnızca bir ay sonra yapılan MRI taramasıyla gördük ki, beynimin ödül merkezi ile otomatik davranışları harekete geçiren alanlar ortasındaki ilişkilerde değerli bir artış olduğu görüldü. Beynim bana çok işlenmiş yiyecekleri istemeden yememi söylüyordu. Bu tam olarak alkol, sigara yahut uyuşturucu bağımlısı bir bireyde görebileceğiniz çeşitten bir şeydir. Ve gecenin yarısı bile bu yiyeceklerden neden daha fazla istediğimi açıklıyordu.”
Dr. Tulleken beyindeki bu değişikliğin çocuklarda çok daha yıpratıcı sonuçları olabileceğinin altını çiziyor.
Mide ekşimesi yanında libidosunun artık olmadığını hissettiğini söyleyen Dr. Tulleken kendini yaşlı hissettiğini de söylüyor: “Daha ağır hissettim ve diyetimin sonunda beden boyutum ve biçimimdeki değişiklikler beni hiç şaşırtmadı.
GERÇEK BESLENMEYİ TERCİH EDEBİLİRLER
Dr Tulleken deney sonuçlarını ultra işlenmiş besinler üreten ve pazarlayan büyük şirketleri temsil eden Yiyecek ve İçecek Federasyonu’nun operasyon müdürü Tim Rycroft’a sunduğunu anlatıyor: “Bana yiyeceklerin tabiatı gereği ziyanlı olmadığını ve aslında insanların hakikat beslenme tercihlerini yapmadığını söyledi. Tim Rycroft, eserlere ultra işlenmiş besinler denmesini ise kabul etmediğini belirtti.”
Yirmi yılda obezitenin yaklaşık %150 arttığı Brezilya’da hükümet, insanları bu besinlerden büsbütün kaçınmaları konusunda uyarırken, Fransa önümüzdeki yıl ultra işlenmiş besin tüketimini %20 azaltma kelamı verdi.
DÜŞÜK GELİRLİ AİLELER ÇOK DAHA SAVUNMASIZ
Dr Tulleken ne yediğimiz konusunda sandığımızdan çok daha az seçeneğimiz olduğuna dikkat çekiyor: “Bize sunulan ve pazarlanan yiyeceklerin birden fazla, çok yenecek formda tasarlandı. Bu, genlerimizle birleştiğinde, kilomuzu belirleyen irade değil. Düşük gelirli aileler en savunmasız ve bir alternatifi en az karşılayabilen aileler.”
Geçtiğimiz hafta abur cubur reklamı yasağının gerçek bir adım olduğunu belirten Dr, bu besinlerin yasaklamasını istemediğini fakat sıhhat riskleri hakkında gerçek bilgi verilmesi gerektiğini söylüyor.
“Ultra işlenmiş besinlerin obezite salgınını yaratmadaki rolünü kabul etmezsek çocuklarımızı ömür uzunluğu sıhhatsiz olmaya mahkum ederiz. Yetişkin olduklarında çok geç olacak, kırılgan büyüyen beyinleri çok işlenmiş yiyecekleri arzulamaya ve yemeye hazır hale gelmiş olacak, onlar bunu yapmak istemeseler bile.”
Sözcü