Yapılan araştırmalara nazaran diyabetli hastalarda kanserin görülme sıklığı diyabetik olmayanlara nazaran daha yüksektir. Diyabet yani şeker hastalığı bilhassa göğüs, kolon, pankreas, karaciğer ve rahim kanseri riskinin artmasına sebep oluyor. Diyabetik hastalarda kanserin yüksek görülmesinin en önemli nedenleri yaş, cinsiyet, obezite, sigara, diyet, fizikî inaktivite ve alkol tüketimi üzere ortak risk faktörlerin her iki hastalık kümesinde bulunmasıdır. Hiperglisemi (şeker yüksekliği), insulin-benzeri büyüme faktörleri ve insulin direnci-hiperinsulinemi kanser ve diyabet ortasındaki alakayı gösteren en değerli biyolojik sistemlerdir.
Diyabet ve kanser hakkında 4 soru-cevap
Tıbbi Onkoloji kısmından, Doç. Dr. Yakup Bozkaya, diyabet hastalığının kanser hastalığına ilgisi konusunda bilinmesi gerekenleri cevapladı.
Diyabet en çok hangi kanserlerin riskini artırmaktadır?
Diyabetik hastalarda çok sayıda kanserde risk artmaktadır. Bunların başında karaciğer, pankreas-safra yolları-safra kesesi, rahim, kolon ve rektum, göğüs, böbrek, mesane ve lenf kanserleri (non-hodgkin lenfoma) gelmektedir. Tam aksine prostat kanseri diyabetik hastalarda riski azalmaktadır. Bunun mümkün nedeni diyabetik bireylerde testosteron seviyesinin düşük olmasıdır.
Nelere dikkat etmek gerekir?
Kanser ve diyabet için ortak olarak görülen risk faktörlerini ortadan kaldırmak gerekir. Bunun için sigaranın ve alkolün bırakılması, tertipli idman yapılması ve sağlıklı beslenme çok değerlidir. Besin olarak tam tahıldan varlıklı, yağ oranı az proteinli besinler ve bol zerzevat meyve tüketilmesi gereklidir. İşlenmiş et ve gibisi eserler, yüksek kalorili ve şekerli besinlerden uzak durulmalıdır.
Diyabetik bireylerde dikkatler diyabet tedavi ve bağlantılı sorunlara ağırlaştığından kanser taraması dikkatten kaçabilmektedir. Olağan sağlıklı bireyler üzere diyabetik bireylerde kanser taramasını yapmalıdır. Zira erken evrelerde tespit edilen tümör de hastalığı büsbütün tedavi etme talihi artar. Bu nedenle diyabetik bir hastanın 50 yaşından itibaren kolon kanseri taraması için kolonoskopi yaptırması ayrıyeten bayan hastalarda göğüs kanseri taraması için mamografi ve rahim ağzı kanseri taraması için pap-smear testi yaptırması önerilir. Pankreas kanseri ve diyabet bağlantısı net bilindiğinden, ailesel diyabet hikayesi olmayan ileri yaş başlangıçlı diyabetik bir hastada pankreas kanseri taraması yapmak gerekir
Çeşitli gözlemsel ve deneysel diyabet çalışmalarında kimi diyabetik ilaçların kanser sıklığında azalma meydana getirdiği gözlenmiştir. Örneğin çok sık kullanmakta olan metformin insulin direncini kırarak ve bu nedenle insulin ihtiyacı azaltarak kanserli hücrelerin çoğalmasını gerilettiği gözlenmiştir. Bu ilaç kullanan diyabetik hastalarda pankreas, karaciğer, akciğer, kolorektal ve göğüs kanseri riskinin azaldığı görülmüştür. Öte yandan çok yüksek ölçüde insulin kullanımının kanserli hücrelerde çoğalmaya yol açtığı ile ilgili kimi çalışmalar mevcuutur. Bu nedenle gerekli olduğu kadar insulin verilmesi kıymetlidir.
Şeker hastalığı ile kanser olmadan savaşmak ve durdurmak mümkün müdür?
Günümüzdeki tedaviler ile şeker hastalarında kanser riskini büsbütün sıfırlamak mümkün değildir. Lakin mevcut ortak risk faktörlerin ortadan kaldırılması, istikrarlı ve sağlıklı beslenme ile ülkü kilonun sağlanması ve nizamlı kanser taramasının yapılması ile risk değerli ölçüde azaltılabilmektedir
Kanser ve diyabet bağlantısı çok karmaşık ve bunun aydınlatılması değerli olacaktır. Bu iki hastalığın neden sonuç münasebeti mi yoksa tıpkı risk faktörlerinden ötürü mı ortaya çıktığı ilerleyen vakitlerde yapılabilecek bilimsel çalışmalar sonucunda aydınlatılması ile tedavilerin geliştirmesi açısından kıymetli olacaktır.
Tedavi formülleri nelerdir?
Diyabetik hastalarda kanser tedavisi diyabetik olmayanlardan farklı değildir. Kanser tedavisi gören diyabetik hastalar kanser tedavisinde kullanılan bir grup ilaçlar konusunda dikkatli olması gerekir. Örneğin kortizon kümesi yardımcı tedavi olarak kullanılan ilaçlar kan şekeri seviyesinde önemli yükselmelere neden olmaktadır. Bu ilaç kümesini kullanmakta mecburî diyabetik hastaların sıkı kan şekeri takibi yaptırması ve gerektiğinde tabibi nezaretinde diyabetik ilaçlarının düzenlenmesi değerlidir. Prostat kanserli hastalarda androjen baskılama tedavisi olarak isimlendirilen 3 ve 6 aylık aralıklarla yapılan iğne tedavisi insulin direncine ve çeşitli metabolik bozukluklara yol açabilmektedir. Bu hastaların sistemli kan şekeri ve koleterol/trigliserit takibi yaptırması uygundur. Tamoksifen kullanan diyabetik göğüs kanserli hastalarda, hem tamoksifen hem de diyabetin rahim kanseri riskini artırması nedeniyle bu hasta kümesinin yılda en az bir sefer olmak üzere tertipli jinekolojik muayene yaptırması değerlidir.
Kadinvekadin
