Merthan SÜMBELLİ
Can MUMAY
Bilim yanıtını arıyor: Aşılandıktan sonra da virüsü yayabilir miyiz?
Türkiye dahil dünyada pek çok ülke an prestijiyle aşılanmaya başladı. Her ülke farklı aktiflik oranlarına ve ekonomik gücüne nazaran kendisine en uygun aşıyı bulmaya çalışıyor. Bilim insanları aşının salgını atlatma konusunda hayati derecede kıymetli olduğunu vurgularken şu an en çok merak edilen hususlardan biri ise aşının virüsün öteki insanlara bulaşmasını engelleyip engellemeyeceği. Ve bu sorunun şimdi geçerli bir bilimsel cevabı yok…
Diyelim ki corona virüsü aşısı oldunuz ve virüse bir biçimde tekrar maruz kaldınız. Bağışıklık sisteminiz artık virüs ile savaşmayı bildiği için semptom göstermemeniz (veya hafif semptom göstermeniz) olağan ancak tekrar de bedeninizde bir ölçü Covid-19 virüsü barındırma riskiniz var. Bu virüs ağız ve burun yolu ile diğerlerine bulaşabilir.
PEKALA BU AŞILAR NASIL ONAY ALDI?
Bu noktada şunu unutmamak gerek, ülkeler aşı şirketlerine ‘aşı virüsün yayılmasını engelliyor mu’ diye sormuyor. Ülkeler aşı üreticilerine aşının virüsün bulaştığı bireyleri hasta edip etmeyeceğini soruyor.
“AŞI OLANLAR VİRÜSÜ YAYABİLİR”
SÖZCÜ’ye konuşan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. İsmail Balık, tüm faz çalışmalarında yapılan müşahedelere nazaran, aşı olanların virüsü kapabileceklerini ve yayabileceklerini söylüyor. Öteki yandan maske ve uzaklık tedbirlerine uyulmasını gerektiğini söyleyen Balık, kelamlarına şu formda devam ediyor: Aşı olan bireyler ya hiç hastalanmıyor ya da hastalığı hafif atlatıyorlar. Bugüne kadar aşı olup da hastalığı ağır formda geçiren rastgele bir bireye rastlanmadı.
“HASTALIĞI DAHA HAFİF GEÇİREBİLİRSİNİZ”
SÖZCÜ’ye konuşan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Kemalettin Aydın ise aşı olan vatandaşların hastalığı geçirebileceklerini lakin aşılanmayanlara göre daha hafif atlatacağını söz etti. Aydın, “Aşı olan şahıslar kesinlikle maske ve uzaklık kuralına dikkat etmelidir. Birebir vakitte yalnızca aşı olanların değil, hastalığı atlatan vatandaşların da maske kullanımına devam etmesi gerekmektedir.” açıklamasında bulundu.
Seattle’daki Washington Üniversitesi’nden İmmünolog Doç. Dr. Marion Pepper, aşı olan bir kişi virüse maruz kaldığında, bağışıklık reaksiyonunun vakit alabileceğini tabir etti. Daha evvel AstraZeneca ve Pfizer/Biontech aşı çalışmalarında bulunan John Hopkins Bloomberg Halk Sıhhati Okulu’ndan Prof. Anna Durbin ise “Aşıların birçok, enfeksiyonu önlemenin bilakis hastalığı önlüyor.” dedi ve aşılamanın virüsü bulaştırma noktasında tam yüzde 100 bir tesir sağlamayacağını söz etti.
‘AŞI YAPTIRMAYAN İNSANLARIN YANINDA DİKKATLİ OLUN’
Harvard Üniversitesi’nden İmmünolog Profesör Barry Bloom’a nazaran ise aşının virüsün yayılmasını engelleyip engellemediğini görmek için daha çok çalışma yapılması gerekiyor. Bloom aşı yaptıran insanların aşı yaptırmamış beşerlerle bir ortaya geldiklerinde çok daha dikkatli olmaları gerektiğinin altını çiziyor.
ABD, Seattle’daki Fred Hutchinson Araştırma Enstitüsü’nden Virolog Larry Corey aşıların çabuk acil kullanım onayı alması için virüsün yayılmasını engelleyip engellemedikleri konusunun ikinci planda kaldığını söylüyor.
AŞI OLSAM DA MASKE TAKMALI MIYIM?
Aşı olsanız da virüsü kapabilirsiniz. Bu virüsü diğerlerine yayıp yaymayacağınız konusunda bilimsel olarak net bir bilgi yok. Aşı olduktan sonra da toplumsal araya dikkat etmeli, paklık ve hijyen kurallarına uymayı aksatmamalısınız. Bilhassa aşı olmamış insanların yanında daha temkinli olmalıyız. Emory Üniversitesi’nden hekim Carlos del Rio, “Hayatımızın sonuna kadar maske takacak değiliz lakin elimizde virüsün yayılmadığına ait datalar olana kadar maske takmalıyız” tabirini kullandı.
VİRÜS BEDENDE KENDİNİ YİNE ÜRETİR Mİ?
Araştırmacılar hali hazırda Pfizer ve Moderna’nın klinik deneylerine katılmış bireylerin Covid-19 geçirip geçirmediğine bakıyor. Şayet bu şahısların virüsü yaydığı tespit edilirse Covid-19’un bedende kendini tekrar üretip üretmediğine bakılacak.
8 Aralık’ta saygın akademik tıp mecmuası The Lancet’da çıkan bir makaleye nazaran AstraZeneca aşısının az da olsa virüsün bulaşmasını da engellediği belirtildi.
Ek Kaynaklar: Wall Street Journal, Vox, NPR
Sözcü
