Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi ve İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, İstanbul’da kapalı yerlerde maskesiz bir biçimde kahve içmek için şimdi erken olduğunu vurgularken, aşıya dair “Sağlık çalışanlarına ikinci doz 28. günde değil, 14. günde yapılmalıydı” halindeki tartışmaları da yorumladı.
Prof. Dr. Yavuz, “Sağlık çalışanlarının iki doz aşılaması enfeksiyonun düşüş gösterdiği periyotta bitmişti zati. Bu aşıdaki çalışmalarımızda asıl yüksek aktifliğin 21. günden sonra oluşmaya başladığını gördük. Münasebetiyle bu biçimde bir uygulama ile daha fazla hastalığı ve vefatı tedbire tarafında hesaplamalar yapılarak bu halde uygulandı” dedi. Geçtiğimiz hafta Türkiye’deki Faz 3 orta sonuçları açıklanan ve Türkiye’de de yaygın kullanıma geçilen Çinli Sinovac firmasına ilişkin CoronaVac aşısından elde edilen datalara de değinen Prof. Dr. Yavuz, Brezilya’dan açıklanan sonuçlarla Türkiye’deki çalışma sonuçlarının farklı olmasının nedenlerini de anlattı.
“İSTANBUL ARTIŞ EĞİLİMİNDE BEN KAPALI ORTAMDA MASKEMİ ÇIKARMAM”
Şu anda İstanbul’da enfeksiyon insidansı (yeni olguların nüfusa oranı) ve test olumluluk oranlarının artış gösterdiğini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, “Dolayısıyla kapalı bir ortama girip orada maskesiz kaldığımız vakit, enfeksiyon edinme riskimiz de yüksek olarak bedellendiriliyor. Ben şahsen bu türlü bir riski almak istemem. Fakat açık havaya çıkıyorum, yürüyüşümü yapıyorum. Beşerlerle maskem varken görüşüyorum elbette. Dışarıda açık havada kalabiliyorsanız arayı de koruyarak tahminen bir kahve içebilirsiniz. Fakat sayıyı da çok düşük tutmak lazım, açık havayı tercih etmek lazım, kapalı ortama girmek için şimdi çok erken” dedi.
“VARYANT SUŞLAR YAYGINLAŞMADAN BİR AN EVVEL AŞILANMALIYIZ”
Faz 3 klinik çalışmaları Türkiye’de de yapılan inaktif virüs aşısı CoronaVac aşısına dair yeni dataları de kıymetlendiren Prof. Dr. Yavuz, “Şu ana kadar yaptığımız değerlendirmeler, bu aşının hafif ya da ağır, hastalığı azaltmada gereğince tesirli olduğu tarafında. Bu nedenle bilhassa bu varyant suşlar da çok yaygınlaşmadan, aşı çalışmalarının çok süratli yürütülmesi gerekiyor. Bunu bilhassa vurgulamak istiyorum, zira aşılardan varyant suşlar kaçabilir mi, diye de bir dert var ve münasebetiyle aşı sırası gelenlerin, hiçbir biçimde vakit kaybetmeden çabucak gidip aşısını yaptırması, şu anda en büyük sorumluluğumuz bu. Enfeksiyon ve test müspetlik oranlarımız artıyor, açılmaların da olması bunu daha da artıracak mı telaşı de yaratıyor. Kim aşı sırası geldiyse, hiç vakit kaybetmeden gidip aşısını olsun ki çok süratli formda aşılama yapabilelim. Şu an en büyük önceliğimiz bu” formunda konuştu.
“İNAKTİF AŞIDA AKTİFLİK, 21. GÜNDEN SONRA BAŞLIYOR”
Aşıların koruyuculuğunun, kaç doz yapılması gerekiyorsa o doz üzerinden aşikâr bir mühlet geçtikten sonra başladığına işaret eden Prof. Dr. Yavuz, şu bilgileri verdi:
* Mesela CoronaVac çalışmasında 28 günden evvel, (0-14, onun üzerinden de 14 gün geçtikten sonra) çok güvenebileceğimiz bir aktiflik olmayacağını düşünerek şu anki doz aralığı belirlendi.
* Bu aşının bizdeki Faz 3 çalışması 14 gün ortayla iki doz biçiminde yapılmıştı, o da süratli aşılama yapmamız gerekirse diye sanki 28 gündeki kadar olmasa da 14 günde de iyi bir aktiflik oluyor mu diye görmek için o denli tasarlanmıştı. Lakin çalışmada gördük ki 21’inci günden sonra muhafaza başlıyor.
* Plasebo kümesi ile aşı kümesi ortasındaki fark, 21’inci günden sonra başlıyor. O da 21’inci günden sonra diyelim ki muhafaza yüzde 50 ise 28’inci güne ulaştığı vakit yüzde 70, daha da vakit geçtikçe daha yüksek seviyelere ulaşıyor.
* Bizim bu aşı çalışmasında 0-14 günde yaptığımız kümede da (yani iki dozu 14 gün ortayla yapsak da) 21’inci günden evvel bir aktiflik olamıyor maalesef. Aşının müdafaasına güvenebilmemiz için iki dozu yaptırıp üzerinden de 14 gün geçmesini beklemek zorundayız.Yoksa o ortada etkinlikler istediğimiz düzeyde olmayabilir.
“DAHA ÇOK KİŞİYİ KORUMAK VE VEFATI ÖNLEMEK İÇİN 28 GÜN ORTAYLA YAPILIYOR”
İnaktif virüs aşılarında iki doz ortası açıldığında antikor düzeylerinin çok daha yüksek olmasının kesin bir bilgi olduğuna da değinen Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
* Yani bağışıklık düzeyi daha yüksek oluyor. Bu da çok kritik bir datadır. Zira toplamda vatandaşların korunması, ölümlerin engellenmesi açısından, tesirli bir bağışıklık karşılığı elde edebilmek ve bunun müddetinin de uzun olması hepimiz açısından çok değerli.
* Sıhhat çalışanlarının, bilhassa enfeksiyonun düşüş gösterdiği devirde aşılamaları bitmişti zati. 28 gün olmadan oluşan muhafaza çok düşük düzeylerde.
* Esasen 21’inci günden evvel yok bu türlü bir muhafaza. 21’inci günden sonra da yavaş yavaş başlıyor. Bizim çalışmamızda en azından bu türlü görüldü. Bu biçimde yapıldığı vakit çok daha fazla insanı, daha uzun müddetli koruyarak, daha fazla hayat kurtarma olasılığınız yüksek. Bu bilimsel bir gerçek.
“AŞIDAN SONRA HASTALANABİLİRSİNİZ LAKİN HAFİF GEÇİRİRSİNİZ”
Aşı olduğu halde hastalandığını belirtenlerin durumuna da değinen Prof. Dr. Yavuz, aşılarda en kıymetli şeyin ağır hastalık yahut ölümlerden muhafaza beklentisi olduğunu belirterek “İki doz aşısını olup üstünden 14 gün geçtikten sonra da şahıslarda hastalık olabilir mi? Evet olabilir. Lakin elimizdeki bilgiler şu an şunu gösteriyor, ağır hastalanma riski sıfır. Lakin ortadaki devirlerde ağır hastalık geçirebilirler. Aşının temel aktifliğinin başlamasını beklediğimiz süreç, iki doz aşının akabinde 14 gün geçtikten sonraki süreç. Bu noktada ağır bir hastalık şu ana kadar görülmedi. Bu çok iyi bir şey. Umarım varyantlarda da tıpkı aktifliği gösterir. Birinci dozdan sonraki 21’inci günden sonra hastalananlarda da hastalığı hafif geçirme talihi, aşısız kesite nazaran çok daha yüksek” dedi.
“AĞIR HASTALIK RİSKİ SIFIR”
Prof. Dr. Yavuz, Brezilya’dan açıklanan sonuçlarla Türkiye’deki Faz 3 sonuçlarının farklı çıkmasındaki faktörlere de değinerek şu bilgileri verdi:
* Türkiye’de yapılan CoronaVac aşı çalışmasına, hem olağan halk, hem sıhhat çalışanları dahil edildi. Çalışmanın birinci kısmında sıhhat çalışanları, ikinci kısmında olağan vatandaşlar dahil edildi. Toplamda 10 bin 30 kişi iki doz aşısını olup üzerinden iki hafta geçtikten sonra tahlil edildi.
* Çalışmaya katılan kişi daha fazlaydı ancak evvelce tanımlanmış sonlanım amacı, (14 gün arayla) iki doz aşısını olup onun da üstünden iki hafta geçen bireylerdi. Burada semptomatik hastalığın oluşup bunun da PCR ile doğrulanması gerekiyordu.
* Türkiye’deki çalışmaların ayrıntılarını, çalışmada yer alan bir merkez olmamız münasebetiyle biliyorum. Bu kriterdeki gönüllüler (ikinci doz aşıdan 14 gün sonra semptom gösterip hastalığı PCR ile doğrulanan kişiler), değerlendirildiği vakit, aşının aktifliği yüzde 83,5 çıktı.
* İkinci sonlanım noktası da iki doz aşısını olup üzerinden 14 gün geçen şahıslarda, ağır hastalık gelişmesiydi. Bu da aşı kümesinde sıfır iken plasebo kümesinde 6 kişi ağır hastalık geçirdi. Münasebetiyle ağır hastalıktan korunmada yüzde 100 tesirli olduğunu gösteriyor.
“HİÇBİR AŞIDA ASEMPTOMATİK OLAYLAR ÇALIŞMAYA DAHİL EDİLMEDİ”
Dünyadaki tüm Kovid aşılarında asıl maksadın ağır hastalık ve mevti önlemek olduğuna da değinen Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, kelamlarını şöyle tamamladı:
* Buradaki tek telaş, mutantlarda bir fark olacak mı? Şu ana kadar gördüğümüz, ağır hastalığı önlemek manasında da bu türlü bir fark yok. Ancak bunu da çok büyük bir dikkatle yakından takip ediyoruz. Brezilya çalışmasının ayrıntılarını tam olarak bilemiyoruz.
* Zira bu çalışma bilimsel bir mecmuada şimdi yayınlanmadı. Türkiye’deki çalışmanın içinde olduğumuz için bu ayrıntılara vakıfız, zati kısa bir mühlet içinde bilimsel bir mecmuada de çıkacak. Herkes ayrıntılarıyla görecek.
* Bizdeki çalışmada hastalık sınıflandırması, semptomatik olup PCR ile olumluluğu doğrulananlar hafif, orta ve ağır olarak yapıldı.Dünya Sıhhat Örgütü de bu biçimde gruplandırıyor, hafif, orta ve ağır halinde.
*Fakat Brezilya’nın çalışmasında, basından takip edebildiğimiz kadarıyla, bir de ‘çok hafif’ serisi var. Bu ‘çok hafif’ serisindeki küme şayet asemptomatik hastalarsa, zati koronavirüs aşı çalışmalarının çabucak hemen hiçbirisinde asemptomatik olaylar çalışmaya katılmadı.
* Çalışmaların yüzde 90’ında semptomatik olup PCR’ı müspet olanlar değerlendirildi. İki doz aşısı yapıldıktan bir mühlet sonra değerlendirmeler yapıldı. Bir de Brezilya’daki çalışmaya yalnızca sıhhat çalışanları dahil edildi, bir küme da 60 yaş üstü bireylerdi.
* Bizde ise hem vatandaşlar, hem sıhhat çalışanları vardı. Hasebiyle, Brezilya’da asemptomatik hadiseler da katıldıysa çalışmaya, yüzde 50 aktiflik mantıklı olur. Lakin bu bir yorum. Bütün datalar çıkmadan kesin yargılarda bulunmak yanlışsız değil.
* Biz şu anda kendi bilgimizi net bir biçimde biliyoruz. Bu da bilimsel mecmualarda yayınlandıktan sonra daha da sağlam hale gelecek. O vakit daha rahat karşılaştırma yapabileceğiz. (DHA)
Sözcü
