Türkiye tam kapanma sürecine girerken, aşı tartışmaları devam ediyor. 17 gün boyunca milyonlar konuta kapanırken, aşılama neden istenildiği üzere yapılamıyor. Çin aşısı ile sorun yaşanırken, Türkiye aşıyı nereden temin edecek? Şu anda Türkiye’nin ne kadar aşısı var, bundan sonra ne olacak? Tam kapanma, salgını denetim altına almaya yetecek mi? Sözcü TV Genel Yayın Direktörü Erdoğan Aktaş sordu, Türk Tabipler Birliği Lideri Prof. Şebnem Korur Fincancı ve Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Lideri Esin Davutoğlu Şenol anlattı.
TAM KAPANMA TÜRKİYE’DE PANDEMİK ZİNCİRİN KIRILMASINA KATKI SAĞLAR MI?
Prof. Şebnem Korur Fincancı bunun bir tam kapanma olmadığını muaf tutulan çok fazla alanın olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi:
TÜRKİYE’DE AŞILAMA NE DURUMDA?
Fincancı, aşılamaya ait TBB’nin Sıhhat Bakanlığı ile bir görüşmesinin olup olmadığı ve aşılamadaki son duruma ait şu bilgileri paylaştı;
“Ne yazık ki Sıhhat Bakanlığı’yla rastgele bir görüşme gerçekleştirebilmiş durumda değiliz. Biz başından beri şeffaflıktan dem vuruyoruz fakat bu şeffaflığın da olmadığını biliyoruz. Bilhassa olay sayıları, hasta sayıları, hasta hadise ayrımı üzere enteresan ve bilim dışı yaklaşımlarla olay sayılarını düşük gösterme eforu da dahil olmak üzere aşılarda emsal tabloyla karşı karşıya kaldık ne yazık ki. 100 milyon sözü kullanıldı sonra gelen ölçüler tabir edildi bugün itibariyle biliyoruz ki 22 milyonu biraz aşan bir aşılama gerçekleşmiş durumda. Onun da lakin yüzde 10’nu ikinci doz aşıları yapılmış ve hasebiyle kısmi olarak koruyuculuğu kazanmış insanlarımız tabi ne kadar aşı gelecek, nasıl gelecek bununla ilgili bir bilinmezlik var.”
‘Aşı bir meta olmamalı’
Elimizdeki aşılar hudutlu sayıda tüm dünya için geçerli bu. Zira üretime yetişebilmek kolay değil. Aşıların özellikleri aktiflikleri de kıymetlendirilerek ikinci dozların ortası açılması düşünülebilir birtakım aşılar için, bununla ilgili datalar. Moderna, BionTech için yapılmış çalışmalar var aşı doz aralıklarını uzatmak üzere. Böylelikle herkesin birinci doz aşısını alabilmesi daha fazla insanın aşıya ulaşabilmesini sağlamak üzere. Ancak Sinovac aşısıyla ilgili bildiğim kadarıyla bu türlü bir çalışma yok aslında. Sputnik V’i bilmiyoruz aslında orta ara bir rapor dışında bir bilgi de yok elimizde. Hasebiyle bunların daima biri sorunlu ancak değerli olan bir diğer boyutu aşıların patent ile ilgili olan boyutu. Zira patent ne yazık ki aşıların öbür ülkelerde üretilebilmesine olanaksız kılıyor ve bir ekip mutabakatlar yapılması gerekiyor halbuki aşı bir meta olmamalı. Aşı bir hak. Türkiye aşılama oranları yüksek bir ülke olmuştur her vakit bu bir olumluluk lakin ne yazık ki bir metaya dönüştü. Aşı üretimini terk etti Türkiye ve dışa bağımlı hale geldi. Bunu ortadan kaldırmak gerekiyor.”
“HEP BİR ARADA BU SALGINLA ÇABA ETMELİYİZ”
Prof. Şebnem Korur Fincancı, salgının önlenebilmesinin yolunun bilim beşerlerine kulak verilmesinden geçtiğini belirterek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Biliyoruz ki aslında bu salgın önlenebilir. Bunun tesirli yolları var. çok kıymetli bilim insanlarımız bu salgının nasıl önlenebileceğine dair bir yol haritası oluşturdular başından itibaren tüm dünya için Türkiye için fakat dinlenmedi. Meğer bilime kulak vermek gerektiğini biz en çok bu salgında gördük. Bilimsel bir bilgi olmadan bu salgında uğraş edebilme imkanını gördük. Şayet biz vaktinde kâfi testleri yapabilseydik bilhassa risk kümelerinde testi yaygınlaştırabilseydik bilhassa olumlu olanları tespit edip bunları sağlam olan insanlardan ayırabilseydik salgının suratını düşürebilseydik zati önde olacaktık. Toplu hareketliliği kısıtlayıp o müddette aşıları süratle yapabilseydik bugün başa çıkabilirdik. Lakin ne yazık ki bunu başaramadık. Bunun da yanı sıra sırf bir ülkenin bu salgında başarılı olması yetmiyor bu salgının bir öteki özelliği global boyutuyla düşünüldüğünde tüm ülkelerde salgınla uğraşın benzeri ve tesirli bir biçimde yürütülmesine yaygın aşılamanın gerçekleşmesine muhtaçlık vardı. Daima birlikte bu salgınla gayret etmeliyiz. Daima birlikte yaygın aşılamayla bu sorunu çözmeliyiz”
“Tam kapanma, yönetilemeyen bir salgının göstergesidir”
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Lideri Esin Davutoğlu Şenol ise tam kapanmaya gidilmesinin aslında yönetilemeyen bir sürecin sonucu olduğunu belirterek şöyle konuştu; “‘Tam kapanma’ cümlesini kullanıyor olmamız, yönetilememiş bir salgının göstergesidir aslında. Tam kapanma karşılığı artık 13 aydır elimizde biriken prosedürlere baktığınızda konuşulmaması gereken bir metottur aslında, yani bir çaresizlik senaryosudur. Ama buna karşın bu tam kapanma değildir. Bugün Bilim Heyeti üyelerinin kendi beyanları da var, ‘Bunlar kısıtlamalar… tam kapanmayı kimse yapamaz’ diyorlar. Esasen biz ‘ideal kapanma’ diyorduk. Pandemi Çalışma Konseyi olarak bunu tam kapanma olarak isimlendirmek yanlış olur. Sokaktaki çalışma alanlarındaki asıl bulaşmanın olduğu kaynaktaki hareketliliğin, aranın açılmasıdır aslında bu.”
“ŞİMDİYE KADAR 120 MİLYON DOZ AŞI YAPMIŞ OLMALIYDIK”
Türkiye’nin şimdiye kadar 120 milyon doz aşı yaparak 60 milyon vatandaşını aşılamış olması gerektiğini vurgulayan Şenol, “Biz şimdiye kadar 120 milyon doz aşı yapmış olmalıydık. Yani 120 milyon aşı 2 doz aşı en aşağı 60 milyon nüfusa zira aşıyla bir kitle bağışıklığı gayemiz var. Aşıyla kısa müddette bir kitle bağışıklığına ulaşabilmemiz için 3 ila 6 ay içinde 120 milyon doz aşı yapmış olmamız lazım. Bizim yaptığımız aşı ise 2 dozu yaptığımız kişi sayısı 10 milyon. Bunu da yaptığımız müddet 14 Ocak’tan beri diye düşünürseniz biz 3 ayda bu maksadın bu kadarını geçebildiysek diye hesap yapılıyor 360 günü filan buluyor bizim amaca ulaşabilmemiz. Günde 200 bin doz aşı yapabiliyoruz. Bunun büyük bir kısmı kâfi alt yapı hazırlığının yapılmaması ve alt yapıya zati uygun olan kimi merkezlerin de devre dışı bırakılması. İkincisi ve en değerlisi ise aşı tedarikinin akışının görülmemesi. Artık bizim aldığımız ve ‘tek aşı çıkmazı’ dediğimiz bir aşı var biliyorsunuz bu Sinovac isimli inaktif aşı. İnaktif aşıların hem üretim suratı düşüktür hem de son derece zahmetlidir üretimleri. Bu nedenle kendileri de açıkladılar günde 6 milyon doza çıkabildik diye. Yani ayda 180 milyon doz üretilebilen aşıdan bahsediyoruz ve dünyada da hayli geniş alıcısı var. Kendi nüfuslarını da düşündüğümüz vakit tedarikte şayet önemli bir muahede yapmamışsanız bir aksama olacağı açıktı aslında. Bu nedenle tek aşı çıkmazına itiraz etmiştik” diye konuştu.
“BAKAN’IN VAADLERİ YERİNE GELMİŞ OLSAYDI MAKSADIN YÜZDE 70’İ TUTTURULMUŞ OLACAKTI”
Şenol, kelamlarının devamında Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın aşı açıklamasına değinerek, “2 ay sonra aşı bolluğu diye bir vaad var. Bugün Ankara Tabip Odası bir liste hazırlamıştı o listeye baktığınız vakit oradaki vaatler yerine gelmiş olsa, Sayın Bakan’ın basın toplantısındaki vaatleri bugün Türkiye’de bu gayenin yüzde 70’i tutturulmuş olacaktı. 2 ay sonraki aşı bolluğunun Türkiye’deki salgını yatıştırmaya yani bizi pandemiden çıkarmak için bizi kıyıya çıkarabilecek el olmak için aşılamada çok geciktik ve takvimi göremiyoruz ne yazık ki. Bu doz aralıklarının ortasının açılması problemini Kanada da yapıyor, İngiltere de yaptı. Aslında kendi aşı bulan kuruluş ve dünyadaki aşı onay kurumlarından FDA ve CDC bunu önermiyor. Zira asoan çalışmanın aslına sadık kalmaktır. Ama ben de şuna katıyorum çok kişiyi aşılamak ismine tek dozu yaygınca yapmak ancak bunu yapacaksanız bu kere tek dozun yarattığı kısmi bağışıklık sağlıyor BionTech aşısı. Bu yüzde 70 bağışıkla insanları dolaştıracağınız için bütün nüfusu çok süratli yapmanız lazım ki bu varyantlar üzerinde seçici bir baskı oluşturmayın” sözlerine yer verdi.
“BİLİM SINIFTA KALMADI KELAMINI GEÇİREMEDİĞİ SİYASET YÜZÜNDEN BU HALE GELDİ”
Covid-19 tedavisinde mucizevi bir sistem ya da ilacın şimdilik olmadığını belirten Şenol, “Hastaların yüzde 80’ni tabiatıyla iyileşiyor yani 100 kişi görüyorsunuz 80 tanesi hiçbir şey yapmasanız da iyileşiyor. Fakat 20 adedinin ortasında da ne yaparsanız yapın iyileşemeyenler var. Aslında fevkalade bir ilaç geçti bu süreç içerisinde elimize bu da kortikosteroidler yerli yerinde kullanılabildiği vakit yapılan çalışmalar salgının başına vefatları azaltmada ne kadar bir tesir gösterdiğini bu ilacın gösteriyor. Ancak bunun dışında dişe dokunur ve çok mucize denilecek bir şey yok. Zati bilim sınıfta kalmadı kelamını geçiremediği siyaset yüzünden bu hale geldi süreç. İlaçlardan bir tanesi de çok politize oldu. Klorokin isimli bir ilaçla bilim dünyası aylarla uğraştı. Aylarca vakit kaybetti. Şayet oradaki klinik çalışmalar yerine diğer şeyler test etmiş olsaydık tahminen bugün elimizde bir ilaç olacaktı. O denli mucizevi bir ilaç geleceğini düşünmüyorum sahaya” kelamlarını kaydetti.
Sözcü
