Corona virüsünün hayatımıza yansıyan tesirlerinden biri de diş doktoru ziyaretlerinin sayısında yaşanan kritik düşüş oldu. Dünya genelinde de gözlenen bu dikkate bedel düşüş sonunda İngiltere’de Mart ayından bu yana geçen yıla göre 19 milyon daha az diş tabibi ziyareti gerçekleştiği tespit edildi.
Türkiye genelinde maalesef periyodik ağız ve diş sıhhati denetimleri bir alışkanlık haline gelemezken, ekseriyetle acil durumlarda, apselerde, dayanılmaz sancıların sabahında kapılarını çaldığımız diş tabiplerine pandemi periyodunda daha az sarfiyat olduk.
Pekala bu periyotta diş tabiplerine gitmek riskli mi?
Covid öncesi süreçte de muayene ve süreç esnasında maske, sperlik, eldiven ve gözlük takan diş tabipleri bu hususta idmanlı. Türk Dişhekimleri Birliği (TDB) Genel Lideri Prof. Dr. Atilla Stephan Ataç, Sözcü.com.tr’ye yaptığı açıklamada “Hasta bakımı konusunda bizim şahsî kollayıcı ekipmanlar ve enfeksiyon hastalıklarının bireye bulaşmasını tedbire konusunda aldıkları eğitimde biz diş doktorlarının en eğitimli doktor kümelerinden biri olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu diş hekimliğinin standardıdır ki esasen biz olağanda de hastalarımıza bakarken gözlük, siperlik ve maske takıyoruz. Yani Covid, kimi müdahalelerdeki ufak tefek değişimler dışında çalışma sistemimizi çok da etkilemedi” sözlerini kullandı.
Türk Dişhekimleri Birliği Genel Lideri Prof. Dr. Atilla Stephan Ataç: “Başlangıç etabında dişi kollayıcı, hastalığı durdurucu bir tedbir ile dişi tedavi edebilecekken Covid-19 korkusu, yaygın diş doktoru korkusu, maddi nedenler ve umursamama nedeniyle tedavi geciktikçe, kolay bir müdahale ile önlenebilecek olay giderek büyüyebiliyor.”
Sorularımızı yanıtlayan bir başka isim olan Dt. Hikaye Göksel ise rutin galoş ve maske temini, ateş ölçümü, el dezenfeksiyonu temini, başlık örtüsünün her hasta sonrası değiştirilmesi, randevu ortalarının geniş tutulması üzere tedbirlerin standart olduğunun altını çizdi.
Dt. Göksel, ayrıyeten “Şahsî kollayıcı ekipman ile çalışan doktor ve işçi, hem kendini korumak hem de çapraz enfeksiyon oluşturmamak için her hasta sonrasında maske, siper ve tek kullanımlık önlüğünü değiştirir. Hasta tedavi odasını terk ettikten sonra yüzey paklığına ek olarak sisleme aygıtı olarak bilinen ilaçlama aletleri ile havada asılı kalabilmiş olan partiküllerin de dezenfeksiyonu sağlanır. Covid-19 diş tabipleri için bilinen birinci riskli hastalık değil” dedi ve ekledi:
“Kanla, beden sıvılarıyla ve hava ile bulaşan öteki hastalıklar nedeniyle de diş tabipleri salgın öncesi periyottan itibaren tüm bu riskler ile karşı karşıya kalmış ve üstte saydığım tüm tedbirleri evvelden beri almıştır. Bu devirde diş tedavilerinin yaptırılması ile ilgili rastgele bir risk ya da pürüz yoktur. Diş tedavilerini aksatmak daha büyük sıkıntılara sebep olabilir.”
Dt. Hikaye Göksel: “Ağız diş sıhhati hastanelerinde misyonlu tabip arkadaşlarımızın filyasyon takımlarında yer alması ve münasebetiyle devlet hastanelerinde diş tedavilerine kısıtlama uygulanması ile birlikte özel kliniklerin hasta yükü de artmış oldu. Bu devirde hasta sayımızdan çok uygulanan tedavilerin yoğunluğu değişti diyebiliriz. Estetik beklentiler ile yapılan süreçlerde azalma olurken, tedavi ve gözetici hedefli süreçlerin sayısı arttı.”
Bunun yanı sıra Covid-19 sürecinde birtakım uygulamaların riskli görülmesi nedeniyle randevularda azalma yaşanırken 21 Mart’ta TDB’nin resmi internet sitesinde “Covid-19 salgını nedeniyle kliniklerde uyulması gereken dental süreçler prosedürü” başlıklı bir yönerge yayınlandı. Prof. Dr. Ataç, diş tabibi ziyaretlerinin azalmasında halkın talebinin düşmesinin yanında kamuda diş tabiplerinin filyasyona gönderilmesinin de tesirli olduğunun altını çizdi ve şöyle dedi:
“Kamuda neredeyse takımlı çalışanların yüzde 70’i, 80’i filyasyona çıkarıldı. Onun yansıması ise şöyle oldu: Bir ağız ve diş sıhhati merkezinde olağanda 1700-1800 randevu verilirken randevular 200’e, 300’e düşmeye başladı.”
OECD RAPORU DİKKAT ÇEKİYOR
Yazının girişinde değindiğimiz “Türkiye’deki alışkanlıklar” konusunda ise OECD’nin raporu aydınlatıcı oluyor. Türkiye’de 2018’de yılda kişi başına ortalama diş doktoru ziyareti 0.7 olarak tespit edildi. Araştırmadaki ülkelere kıyasla sayının oldukça düşük olması dikkat çekiyor. 2018’de yılda kişi başına ortalama hekim ziyareti sayısı ise 9.5 olarak görülüyor. Almanya’da ise bir kişi yılda ortalama 9.9 kere hekim ziyareti, 1.5 defa ise diş doktoru ziyareti yapıyor.
Ağız ve diş sıhhatinin bilhassa üst teneffüs yolları ile olan ilgisi de bilim insanları tarafından vurgulanıyor. Prof. Dr. Ataç, “Covid-19 olsun yahut olmasın ağız ve diş sıhhatine hassasiyet gösterilmesinin altını çiziyoruz. Ayrıyeten ağız ve diş sıhhatinin üst teneffüs yolları ile bağlantısını de düşünürsek bu periyotta daha çok dikkat etmemiz gerekiyor” derken görüşüne başvurduğumuz Dt. Hikaye Göksel de bu bahsin altını çizdi.
Dt. Göksel, “Özellikle Covid enfeksiyonu sonrası oluşabilen zatürre ile ağız hijyeni ortasındaki bağ yakın vakitte bilim insanları tarafından ortaya kondu. Yani Covid ile görülen akciğer tutulumunda makûs oral hijyeni, hastalık seyrine olumsuz tesir gösteriyor. Bu periyotta ferdî paklığa ek olarak gerçek teknik ile günde en az iki defa dişlerin ve lisanın fırçalanması kesinlikle gerekli” diye konuştu.
Ağız gargarlarının da Covid-19’a karşı tesirli olabileceği istikametinde yakın vakitte çıkan haberler hakkında da konuşan Dt. Hikaye Göksel gargaraların ortasındaki farktan da kelam etti. “Alkol yahut klorheksidin içerikli gargaralar SARS-CoV-2 virüs eliminasyonunda maalesef direk tesir göstermemektedir” diyen Göksel, şöyle devam etti:
“Piyasadaki alkol içerikli gargaraların virüsü büsbütün elimine edebilmesi için yaklaşık %60-80 civarında alkol içermesi gerekmektedir ki bu da oral mukoza için çok önemli bir tahriş sebebidir. Bunun yerine virüs eliminasyonunda tesir gösterdiği görülen Povidon Iyodin (PVP-I) içerikli preparatların kullanılmasının teneffüs yolları enfeksiyonlarının engellenmesinde 3 saatlik bir müdafaa sağlayabileceği öngörülmüştür.”
Prof. Dr. Atilla Stephan Ataç ise son olarak tıp merkezlerine gitmenin riskli olduğu tarafındaki algıya dikkat çekerken “Halkın gözünden bakarsak Covid-19’un yayılması, bulaşı ve tedbirlere şahsî olarak uyulmaması, yalnızca diş doktoru ziyaretlerine değil doktora gitmeye de çekinir oldular. Ben çocuk diş hekimiyim. Olağanda aslında ailelerin çocuklarını tertipli olarak dişçiye getirme alışkanlıkları yok; ‘Çocuk Covid olur, ben Covid olurum bekleyelim’ diyebiliyorlar. Bu olağan ki yalnızca Türkiye’ye mahsus bir durum değil. Tüm dünyada bir tıbbi merkeze gidildiğince virüsün kapılacağına yönelik bir algı var” diye konuştu.
Sözcü
