TURDEP-2 çalışmasına nazaran, toplumumuzda diyabet görülme oranı yüzde 13.7 ve her 7 erişkinden biri diyabetiktir. Üstelik günümüzde her iki diyabetliden biri hastalığının farkında değil… Bunun nedeni, hastalığın başlangıcında kişinin kendini hasta hissetmemesidir. Günlük işleri engellemediği için, ağız kuruluğu, çok su içme, gece idrara kalkma üzere şikâyetler önemsenmez. Günümüzde her 8 saniyede bir, diyabet ve diyabetin yol açtığı organ hasarları nedeniyle bir kişi hayatını kaybetmektedir. Covid-19 pandemisi için alınan tedbirlerle kendimizi çok daha hareketsiz bir hayatın içerisinde bulduk. Buradaki değerli nokta, koronavirüse yakalanan diyabetli bireylerde hastalığın ağır seyretme riski artmakta ve daha sık mevt görülmektedir.
Diyabette riski azaltmanın 7 yolu şöyle:
SAĞLIKLI BESLENME: Uzun devir yararları kanıtlanmamış, ağır ve tanınan diyetler yerine kişinin beslenme alışkanlıklarına ve günlük yaşantısına uygun, sürdürülebilir sağlıklı beslenme programları önerilmektedir. Şekerli ve hamurlu besinlerin içinde bulunduğu kolay karbonhidratlı besinlerden kaçınılmalıdır. Tam taneli tahıllar, meyve ve zerzevat kümelerinden karbonhidrat alımı sağlanmalı.
NİZAMLI İDMAN: Haftada en az 3 gün, tempolu olmak şartı ile yürüyüş, yüzme, bisiklet, koşu, ip atlama üzere orta yoğunluklu aktiviteler yapılmalıdır. İdman müddeti günlük 30 dakikanın, bir haftalık toplamda da 150 dakikanın altında kalmamalıdır. İki antrenman ortasında 2 günden daha fazla boşluk bırakılmamalıdır.
OBEZİTE TEDAVİSİ: Obez yahut kilo fazlalığı olan bireylerde mevcut kilonun yüzde 10 ve üzerinde kaybı ile diyabet riskinin azaldığı bilinmektedir. Bel etrafı ölçümleri toplumlara nazaran ufak değişiklikler gösterebilmekle birlikte bayanlarda 90 cm ve üzeri, erkeklerde 100 cm ve üzeri abdominal obezite olarak tanımlanmaktadır. Ömür şekli değişikliği ve ilaç tedavileri ile muvaffakiyet elde edilememiş, vücut kitle indeksi 35 ve üzerinde olan bireylerde, multidisipliner kıymetlendirme sonrası cerrahi tedavi düşünülebilir.
DİYABET FARKINDALIĞI: Ağız kuruluğu, çok su içme, gece idrara kalkma, çok yemek yeme şikâyetlerinin kan şekeri yüksekliğinin belirtileri olabileceğini bilip bu şikâyetleri önemseyerek erken devirde doktora başvurmak hastalığı prediyabet evresinde yakalamak ve diyabete ilerlemeyi durdurabilmek için değerlidir. Yılda bir sefer kan şekeri ölçümü yapılmalı.
GEBELİKTE ŞEKER TESTİ: Bayanların ilerleyen yaşlarında diyabet gelişme riskinin yüzde 70 olduğu bildirilmektedir. Aşikâr diyabeti olmayan hamilelerde gebelik diyabetini saptayabilmek için gebeliğin 24-28. haftalarında şeker yükleme testinin yapılması önerilmektedir. Bu test sayesinde, yüksek kan şekerinin bebek ve doğum üzerindeki olumsuz tesirleri engellenebilirken ileriye dönük tedbirleri erkenden alması sağlanabilmektedir.
İLAÇ TEDAVİLERİ: Açlık kan şekeri olağanın hafif üzerinde seyreden ancak şimdi diyabet gelişmemiş olan bireylerde ilaç tedavisi ile diyabet gelişme riski yüzde 31 oranında azaltılabilir. Obezitede başlangıç kilosundan yüzde 10 ve üzerinde kayba neden olabilen ilaçlarla diyabet gelişme riski azaltılabilir.
UYKU MÜDDETİ: Yapılan kimi çalışmalar en düşük diyabet gelişme riskinin, nizamlı olarak günde 7-8 saat uyuyanlarda olduğunu göstermektedir. Daha az ya da daha çok uyuyan şahıslarda diyabet görülme riski artabilmektedir.
Sözcü
