Corona virüsü pandemisinin dünyayı tesiri altına aldığı günlerin başında hastalığın semptomları da yeni yeni öğrenilirken; ateş, kuru öksürük ve yorgunluk haline kıyasla seyrek görülen baş ağrısı ile tat ve koku alma duyusunun kaybı üzere semptomlar, rahatsızlığın beyin ve hudut sistemindeki olası tesirini de tartışmaya açmıştı.
The Guardian’dan Nicola Davis’in haberi, ‘Covid-19, beyinde hasar bırakıyor mu’ sorusunu tekrar masaya yatırdı. Byron Bay, Avustralya’da yaşayan 36 yaşındaki Mirabai Nicholson-McKellar, yaklaşık yedi ay evvel göğüs ağrısı, 11 günlük bir migren, üç olumlu test ve bir müddet de hastanede yatmak durumunda kalarak Covid-19’la uğraş etti ve nihayetinde hastalıktan kurtuldu.
Tüm bu sancılı sürecin üzerinden yedi ay geçmiş olmasına karşın Nicholson-McKellar, “bilinç bulanıklığı” durumunu yaşıyor. “Bilinç bulanıklığı aslında yaşadığım durumu hafifleten bir tabir. İnsanı felç eden bir şey. Rastgele bir şey yapmak için yeteri kadar berrak düşünemiyorum” derken durumun kognitif yetersizliğe / hafif kognitif bozukluğa benzediğini aktardı. Lakin uzmanlar böylesi bir benzetmede bulunmak için şimdi çok erken olduğunun da altını çiziyor.
“Günde bir yahut iki saatten fazla çalışamıyorum ve meskenden alışveriş yapmak için çıkmaya çalışmak bile bir gayret oluyor” diyen Nicholson McKellar, “Yorulduğumda durum çok daha makûs ve bazen tek yapabildiğim yatakta uzanıp TV izlemek oluyor. Mantıklı diyalog kurmakta ya da ileti yazmakta ve e-posta yazmakta zorlanıyorum. Evvelki benliğimin bir gölgesi gibiyim. Yaşamıyorum şu an, yalnızca varlığımı sürdürüyorum” diye konuştu.
Mirabai Nicholson-McKellar, “Mantıklı diyalog kurmakta ya da bildiri yazmakta ve e-posta yazmakta zorlanıyorum. Evvelki benliğimin bir gölgesi gibiyim” kelamlarıyla şikayetini belirtiyor.
‘Henüz bir çalışma yapılmadı’
“Bilinç bulanıklığı” sözünün de “bulanık bir ifade” olduğunun altını çizen Dr. Ross Paterson ise “Bu medikal bir terim değil, beşerler bu ifadeyi ortaya atıyor” dedi ve ekledi: “Semptomların ne olduğunu ve ölçülebilir olup olmadığını şimdi belirlemedik zira, açıkçası, bununla ilgili kimse bir çalışma yapmadı.”
Zandi ise düşünme zorluğu ve konsantrasyon bozukluğunun, bağışıklık sistemine tesir eden lupus (kelebek hastalığı olarak da bilinir) üzere farklı hastalıklarda da görüldüğünün altını çizdi: “Doktorlar ve bilim insanları şuur bulanıklığı tabirini bir teşhis olarak koymaz; bu, rahatsızlığın ne olduğunu tam olarak anlatmadığı üzere buna sebep olan durumu da anlatmıyor.”
Nöroloji ve Klinik Nörofizyoloji Uzmanı Prof. Dr. Türker Şahiner bu durumu Sözcü’ye kıymetlendirdi:
“Virütik bir çok hastalıkta ve sonrasında ‘beyin sisi’ denilen durum görülebilir. Fakat bilimsel bir çalışma olmadan, otopsi sonuçları değerlendirilip bu sonuca ulaşılmadan bunu Covid-19’la ilişkilendirmek mevcut dehşet ve huzursuzluk durumunu artıracaktır. Öte yandan tüm virütik hastalıklarda virüsün beyin zarını geçme riski de vardır. Ağır geçen virüs hastalıklarının hepsinde beyin de etkilenebilir.
Ateşli hastalıklarda, hatta grip olduğunuzda bile bedende bir tartı hali hissedilir; ‘başım sersem sepet’ sözü vardır mesela Türkçe’de. Hele ki bu kadar ağır geçen bir hastalıkta, tedavi sürecinin bir kısmının ağır bakımda geçtiği durumlarda yoğun bakım komplikasyonları ve psikiyatrik meseleleri da yaşanabiliyor. Pandemi sürecinde yapılan çalışmalarda Covid-19 hastalarında bu virüse özgün ağır Covid Beyin Ansefaliti tanımlanmadı. Gözlemsel izlenimler elbette fikir verir lakin şimdi bu ilişkiyi kurmak için çok erken.
Covid-19’a bağlı olmaksızın ağır bakımda yatan, ağır hastalıklar geçiren bireylerde aslında hayatta kalma çabası vermiş olmanın da tesiriyle anksiyete, depresyon üzere durumlar görülebilir ve bu duruma bağlı olarak aylarca sürebilecek bellek bozuklukları ve bilişsel fonksiyonlarda kayıp görülebilir fakat bahsedilen üzere ‘hafif kognitif bozukluk’ üzere alzheimer yahut bunama ile ilgili hastalıkların erken evreleri ile ilişki kurmak en azından şu an için gerçek değil.”
Amerikan Klinik Nöropsikoloji Akademisi’nin eski lideri Dr. Wilfred Van Gorp ise Covid-19’u atlatan pek çok hastanın “bilinç bulanıklığı” şikayetinde bulunduğunu ve hastaların baş ağrısının yanı sıra yüksek seslere katlanamama ve hislerini denetim edememe sorunu yaşadıklarını anlattı ve şikayetlerin, beyin sarsıntısı geçiren bireylerin iyileştikten sonra yaşadıkları sorunlarla benzerlik gösterdiğinin de altını çizdi.
‘Sürekli otomatik pilottayım…’
Bu hususta bir öbür örnek de New Jersey, ABD’de yaşayan 32 yaşındaki Melanie Montano. Mart ayında Covid-19’a yakalanan Montano, corona virüsü semptomlarını göstermeye başladıktan iki hafta sonra şuur bulanıklığı yaşamaya başladığını tabir etti. Müelliflik ve eğitmenlik yapan Montano bu durumun işlerine sekte vurduğunu belirtirken fikirlerini tabir etmekte ve ayrıntıları hatırlamakta zorlandığını söyledi.
Dr. Zandi son olarak “Bu sürecin ne kadar devam ettiğini tam olarak bilemiyoruz lakin iyileşen ve hayatlarına kaldıkları yerden sağlıklı bir biçimde devam eden hastalar da gördük” diye konuştu.
Sözcü
