Geçtiğimiz hafta İngiltere’de yapılan bir çalışmanın birinci dataları dünya medyasında da gündem oldu. İngiltere Ulusal İstatistik Ofisi (ONS) ve Leichester Üniversitesi’nin birlikte yürüttüğü araştırmada, corona virüsü atlatan 47 bin 780 hastanın dataları incelendi.
Çalışmada, hastaların yaklaşık yüzde 30’unun (14 bin 140 kişi), hastalığı atlattıktan sonraki 140 gün içinde tekrar hastaneye yatırıldığı gözlendi. Amerika’daki Michigan Üniversitesi araştırmacılarının yürüttüğü ve sonuçları geçtiğimiz ay saygın tıp mecmuası JAMA’da da yayınlanan öteki bir çalışmada ise Mart-Haziran ayları ortasında corona virüsü nedeniyle hastanede yatarak tedavi gören ve taburcu edilen bin 775 hasta izlendi. Hastaların yaklaşık yüzde 27’sinin 2 ay içerisinde tekrar hastaneye yatırıldığı belirlendi.
9 AYDA 3 BİN 300 HASTA TAKİP EDİLDİ
Prof. Dr. Tufan Tükek FOTO: DHA
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nde Mayıs ayından bu yana hizmet veren Kovid İzlem Merkezi’nde yaklaşık 9 aydır izlenen 3 bin 300 hastanın bilgilerine dayanarak kıymetli bilgiler veren Dekan Prof. Dr. Tufan Tükek, “Dünyadaki çalışmalara baktığımızda yine hastaneye yatış oranlarının çok yüksek olduğunu görüyoruz. Türkiye’de ise Covid’e bağlı tekrar hastaneye yatış oranları o kadar yüksek değil. Sıhhat sistemi ve (tedavi) algoritmalara çok hoş uyulması, muhakkak bir tedavi protokolünün uygulanması ile ilgili. Taburcu olduktan sonra belirli müddet içerisinde kötüleşip tekrar hastaneye yatış oranlarımız en fazla yüzde 5-10 düzeyinde” dedi.
Prof. Dr. Tükek, yine hastaneye yatışların bizde bu kadar düşük oranda seyretmesinin Türkiye’deki tedavi başarısıyla da ilgili olduğunu vurgulayarak “Tedavi ahengi, yani hem hastaların da buna uymuş olması, hem de hastanelerin hastaları sahiden faal izlemi ve takip etmesiyle bu kadar uzun vadeli ve kronik sıkıntılar görmüyoruz biz hastalarda. Yani bu hususta dünya ile orantılı değil bizdeki sonuçlar” diye konuştu.
“KORTİZON VE KAN SULANDIRICILAR İKİNCİ DALGADAKİ BAŞARIYI ARTIRDI”
Geçtiğimiz Mayıs ayında açılan Kovid İzlem Merkezi’nde takip edilen 3 bin 300 hastadan elde ettikleri datalara de değinen Prof. Dr. Tükek, “Bunlardan 1300-1400 kadarı, son 6 aylık denetimlerini tamamlamış durumda. Birinci vakitlerde en çok görülen semptomlarla ikinci periyot görülen semptomlar ortasında da değişiklikler olduğunu fark ettik. Değişen tedavi protokollerinin de katkısıyla bu farklılaşma oldu. En çarpıcı özellik, tedaviye kortizon eklenmesiyle oldu. İkinci dalgada, birinci periyotta gördüğümüz akciğerdeki o uzun müddet devam eden sorunların azaldığını fark ettik. Bilhassa akciğer grafisinde gördüğümüz akciğer dokusundaki fibrotik değişimlerin (doku sertleşmesi) azaldığını gördük. Yani Favipiravir, kortizon ve kan sulandırıcı tedavisi alan hastalarda birinci periyoda nazaran akciğer istikametinden hayli iyileşme olduğunu gördük” diye konuştu.
“COVİD, DAHA ÇOK BAYANLARDA SAÇ DÖKÜLMESİNE YOL AÇIYOR”
Covid tedavisi görmüş hastalarda yakın vakitte gözlemlenen en değişik bulgulardan birinin de saç dökülmesi olduğuna işaret eden Prof. Dr. Tükek, bunun nedeninin şimdi tam olarak tespit edilemediğini belirtti. Tükek, “Özellikle bayan hastalarımızda saç dökülmesi problemine yüzde 10’lara varan bir oranda rastlamaya başladık. Altında yatan farklı düzenekler olabilir diye düşünerek demir eksikliği anemisi ve hipotiroidi de araştırdık. Fakat bunların da olmadığını gördük. Bunlar yokken bile saç dökülmesi oluyordu. Bir de nedenini tespit edemediğimiz sırt ağrıları en çok gördüğümüz ikinci semptom. Sahiden 3 aydır devam eden ve yüzde 10 civarı hastamızda izlediğimiz bir sırt ağrısı yakınması dikkat cazipti. Bunun da tam olarak neden olduğunu açıklayamıyoruz. Yani o bölgenin görüntülemelerinde de rastgele bir sorun yok” dedi.
“HASTALAR KAN SULANDIRICILARINI UYGUN MÜDDETTE KULLANMALI”
En değerli sıkıntılardan birinin de Covid geçiren hastalarda yükselen damar tıkanıklığı riski olduğunu anlatan Prof. Dr. Tükek, bunda, taburcu olan hastaların bazen 1 buçuk ay boyunca devam etmesi gereken kan sulandırıcı tedavisine gereğince ahenk sağlamamasının da tesirli olduğunu vurguladı. Tükek, “Kan sulandırıcı tedaviler uygun bir formda hastalara verildiğinde bunun azaldığını gördük. Fakat vakit zaman maalesef bu unutuluyor ya da hastalar tedaviye gereğince uymuyor. Bu ilaçları uygun müddet kullanmayanlarda beyin damar tıkanıklıkları, kalp damar tıkanıklıkları ve bacak damar tıkanıklıkları çok daha fazla görülüyor. 1-1,5 ay bu kan sulandırıcılara devam edilmesi gerekebiliyor. Hastalar bu manada iyi takip edilmediğinde nitekim bu tip sonuçlar gözlemliyoruz. Bu da aslında hastanın hayatını daha sonraki periyotlarda tehdit eden bir durum. Felç geçirebilir, akciğer embolisi gelişebilir, akciğerde uzun periyodik kalıcı problemlere neden olabilir” diye konuştu.
“1-2 YIL İÇİNDE KALP HASTALIKLARINDA PATLAMA OLACAK”
Covid salgınının; yalnızca virüsün tesiriyle değil, kısıtlamalar nedeniyle de sedanter (hareketsiz) bir hayata geçilmesi sonucu, önümüzdeki süreçte kalp damar hastalıklarında önemli bir artışa yol açacağını düşündüğünü söyleyen Prof. Dr. Tükek uyardı. Tükek, “Maalesef bu süreçte birden fazla insan hem hareketsiz bir hayata geçti hem de konut ortamında sağlıklı beslenmeyi göz arkası etti. Hareket azlığı ve bu sıhhatsiz beslenmenin yaratmış olduğu riskin yanı sıra dert ve gerilimin yaratmış olduğu anksiyete de var. Kovid hastalarında anksiyete de çok sık görülüyor uzun vadede. Tüm bunları birleştirdiğimizde, 1-2 sene sonra kalp hastalıklarında patlama olması kaçınılmaz. Kardiyologlara çok iş düşecek önümüzdeki süreçte” tabirlerini kullandı.
“AŞIDA EMNİYET EN KIYMETLİ KONU”
Geçtiğimiz hafta dünyada da kıymetli bir tartışma gündemi olan “mRNA aşılarına bağlı vefat tartışmaları” hakkında da değerli bilgiler veren Prof. Dr. Tükek, “Tüm aşıların Faz 3 sonuçları çok erken açıklandı. Global boyutta büyük bir salgın olduğu için erken açıklama gereksinimi hissedildi. Hiçbirisinin Faz 3’ü tamamlanmadan açıklamalar yapıldı. Orada natürel mRNA aşılarının daha aktif olduğu görüldü. Aslında bekliyorduk o denli bir şey. Yüzde 95 üzerinde aktiflik açıklanmıştı. Olağan beşerler bunu görünce, haklı olarak ‘Yüzde 95 koruyorsa niye bu aşıdan olmuyoruz?’ üzere bir fikre kapıldılar. Lakin emniyet daha kıymetli aslında aşılarda. İki ayaklı bu, birincisi inançlı (emniyetli) olacak aşı, ikincisi de faal olacak. Aktiflik manasında tamam, kendilerini ispat ettiler ancak güvenlik manasında biraz daha vakte muhtaçlıkları olduğunu gördük. Bilhassa alerji yapan tesirleri çok fazla” diye konuştu.
“İNAKTİF AŞIDA BU RİSK DAHA DÜŞÜK”
Alerjik tepkilerin mRNA aşılarının Faz 3 çalışmaları sırasındaki aşılamalarda da tek tük görüldüğünü ve o günlerde alerjisi olanların bu aşıları yaptırmaması tarafında açıklama yapıldığına dikkat çeken Prof. Dr. Tükek, “Toplum aşılamalarında çok sayıda insanı aşılama sırasında, alerjisi az da olsa olanlar, maalesef bu aşı (mRNA) sırasında, tahminen de gerekli önlemler alınmadığı için vefat ettiler. Olağan iyice araştırılması da lazım. Yani illa ki aşıdan mı oldu, değil mi şimdi onu da tam söyleyemiyorlar. Fakat alerjisi olanların bu aşıyı yaptırmamaları konusunda ikaz var, o zati çok net. Anafilaksi yapma ihtimali çok yüksek. Çin aşısında da var alerji riski lakin çok çok düşük. Biz zati aşı yaparken çok dikkat ediyoruz. Her türlü önlemi alıyoruz. Anafilaksi dediğiniz tablo esasen birinci 30 dakika içerisinde gerçekleşiyor. 2 saat içerisinde olanı da var fakat o, çok çok daha ender. Bu esnada gerekli önlemleri alırsanız, hastayı sıhhat merkezinde tutarsanız, 30 dakika geçtikten sonra pek bir sorun kalmıyor. Şu ana kadar (Çin aşısı ile) 1 milyondan fazla aşılama yapıldı bizde ve yani vefat ya da rastgele önemli bir sorun da bildirilmedi” halinde konuştu.
“ÖĞRETMEN VE AKADEMİSYENLER UNUTKANLIKTAN ŞİKAYETÇİ”
İstanbul Tıp Fakültesi Kovid İzlem Merkezi’nde vazife yapan Dr. Huzeyfe Arıcı ise Covid geçirmiş hastaların üç aylık periyodik denetimlerini gerçekleştirdiklerini söyleyerek hastaların kan, akciğer görüntüleme üzere tetkiklerle izlendiğini ve en sık rastladıkları şikayetin nedensiz sırt ağrısı olduğunu belirtti. Dr. Arıcı, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Hastaların bize gelişte en sık söyledikleri şikayetler halsizlik yorgunluk, çabuk yorulmak. Fakat son periyotta dikkatimizi çeken bir öteki şikayet de saç dökülmesi oldu. Bilhassa genç hastalarda daha sık duyuyoruz bu şikayeti. Hastalar Covid geçirdikten sonra, daha evvel olmayan ve yeni başlayan saç dökülmesi şikayetinden muzdarip oluyorlar. Bir öbür şikayet de sebebi bilinmeyen sırt ağrısı. Uzun sürüyor, 3-4 ay kadar. İki kürek kemiği ortasındaki ağrıdan bahsediyorlar tipik olarak. Natürel bunun sistemi tam olarak bilinmiyor fakat ağrı kesici tedavi verebiliyoruz. Son devirde gördüğümüz bir öteki şikayet de unutkanlık. Bilhassa öğretmen, akademisyen üzere meslek gruplarındakilerin farkındalığı daha yüksek olduğu için sanırım, meslekleri gereği bu şikayetleri bize daha çok söylüyorlar.” (DHA)
Sözcü
