Dünya corona virüsü ile gayrette aşılama çalışmaları ile aralık kat etmeye başladı. Dünya çapında uygulanan doz sayısı 40 milyonu aştı.
Aşı olanların sayısının her geçen gün artmasıyla birlikte aşı sonrası yaşanabilecek yan tesirlerle ilgili net bir fotoğraf de çıkmaya başladı. Lakin kelam konusu yan tesirlerle ilgili spekülasyonlar ve bilgi kirliliği kimi vakit uzman yorumlarının önüne geçiyor. Bilhassa geçtiğimiz günlerde Norveç’te bakımevinde kalan 23 kişinin, Almanya’da 10 kişinin aşılamadan sonra öldüğü tarafındaki haberler bu tartışmaları alevlendirdi.
Bu noktada sorularımızı uzman bilim beşerlerine yönelttik. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol ve Hacettepe Tıp Fakültesi Geriatri Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Mustafa Cankurtaran aşağıdaki sorulara verdikleri karşılıklarla bizleri aydınlattı.
- Bilim insanları aşı sonrası ölümlere nasıl yaklaşır?
- “mRNA aşısı ölümlere neden oldu” ifadesi/algısı ne kadar yanlışsız?
- mRNA aşılar inançlı mi?
1) BİLİM İNSANLARI AŞI SONRASI ÖLÜMLERE NASIL YAKLAŞIYOR?
Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol: Pfizer/Biontech aşısının 16-89 yaş aralığında kaydı var ve 8 bin 900 gönüllüde yan tesir bildirimi oldu. Esasen aşı regülasyon kuruluşları da en az 3 bin kişinin bilgi kaydını istiyor. 3 bin şahısta bir mevt olsa bu çok önemli bir şey olurdu. Hasebiyle aşı güvenliğinin çok yüksek olması lazım. Pfizer/Biontech aşısı bu güvenlikten geçen bir aşı. Milyonlarca kişiyi aşılamaya başladığınız bir kişinin başının dönmesi olağandır. Bu aşıyı yaptığınız vakit bu rastlantısal tesirle karşılaşabiliyorsunuz. Korelasyon ve neden-sonuç ilgisini burada anlamak sıkıntı. Biz bunu yeniden de aşı yan tesiri olarak kaydediyoruz. O denli kayıt etmeliyiz zati. Zira aşıdan on dakika sonra karşımıza çıkan bütün olumsuz sonuçlar aksi ispatlanana kadar aşı yan tesiri olarak kaydedilir. Aksi kimi istatistiki değerlendirmelere nazaran hesaplanır.
İsrail nüfusunun 4’te 1’i aşılandı. Aşılananların büyük bir kısmı 60 yaş üzerinde. Onlar 1.7 milyon şahıstan 10 binde 6 kadar yan tesir gördüklerini, 15 kişinin yalnızca hastanelik olduğunu, hastanelik olanların da altta yatan hastalıkları olduğunu ancak hiçbirinin ölmediğini söylüyorlar. Demek ki, altta yatan hastalıkları olanları hastaneye alıp bakacağız. Bu ikisinin sonucunu birleştirdiğimiz vakit yan tesir idaresinin daha etkin yapılması gerektiği sonucu çıkıyor. Bugüne kadar dünyada 40 milyon kişinin yüzde 90’ı mRNA aşısıyla aşılandı ve yan tesir datalarını çok rahat izleyebiliyoruz.
Prof. Dr. Mustafa Cankurtaran: Norveç’te meydana gelen ölümlerin nedenlerinin tam olarak incelenmesi gerek. Bakım meskenlerinde kalan hastalar 85 yaş üstü ve çok kırılgan hastalar. Vefat edenlerin ayrıntılı bir biçimde mevt raporlarının açıklanması gerekiyor. Zati bu hastalar bakım konutlarında bulunduğuna nazaran çok da dinç vatandaşlar değil. Pfizer aşısı neredeyse 50 milyon şahsa uygulandı. 50 milyon kişinin çok büyük bir kısmı da 65 yaş üstü.
2) ‘mRNA AŞISI ÖLÜMLERE NEDEN OLDU’ ALGISI YANLIŞSIZ MU?
Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol: Değil. Bu aşının kendisiyle değil, aşılama ile bağlı bir süreç. Daha inançlı olduğunu bildiğimiz bir aşı yok. Bu aşılar yepisyeni bir hastalığa karşı geliştirilmiş aşılar. Aşılamayla ilgili birtakım az aksilikler görülebilir lakin asıl olan bunların yönetilebilmesidir. Bizim için en büyük tehdidi oluşturabilecek bir aşı esasen yok. Virüsün faal bir modülü hiçbir aşıda yok. “Aşı nedeniyle öldü” çok yanlış bir söz. Aspirin verince de bir yeriniz kanayabilir. Lakin sizde pıhtılaşma olunca başınıza gelecek olan şeyleri düşündüğümüz için onu veririz. Bu nüfus dünyada hiç kitle aşılaması görmedi. Kitle aşılaması bu türlü bir şeydir.
Prof. Dr. Mustafa Cankurtaran: Çok yanlış. Dünyada neredeyse 50 milyon kişi aşı olmuş. Norveç’te çok makus durumda olan bakım konutu hastaları ölmüş. mRNA aşısı tehlikeli olsaydı öteki ülkelerde de rastlardık. Bu tabir mRNA aşıları için yanlış bir bakış açısı oluşturur. Halbuki en tesirli aşı da mRNA aşıları. Keşke Türkiye’de de olsa hatta bilhassa yaşlı hastalara yapılsa. Kalp hastası, KOAH hastası, şeker hastası aksine aşı olmalı. Bu bireylerde Covid-19 mevt oranı yüzde 60. İsrail yaşlı nüfusunun tamamını aşıladı fakat bir tane bile vefat bildirmedi. Norveç’in sorumluluk gösterip ayrıntılı bir açıklama yapması gerekiyor.
3) YAŞLI NÜFUS AŞIDAN MUAF TUTULMALI MI?
Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol: Yaşlı nüfusun ağır olduğu İsviçre’de aşılama bir müddet durduruldu. Kırılgan küme hastalık karşısında da çok kırılgan. Ben 85 yaşında çok kırılgan bireyleri aşılamayı isterim. Aşılamadan sonra, ya çok aklı başında yakınlarının başında olmasıyla, yani bütün yan tesirleri anlatıp izleyerek ya da hastanede 48 saat müşahede altında tutarak gereğini yaparım. Zira yaşlı bakım meskenleri hastalık bakımından çok riskli. Yaşlı bakım konutlarındaki hastalıktan ötürü ölümlere bakacak olursanız, toplu vefatlar oldu. Toplu mevt çok acıklı bir şey.
4) mRNA AŞISI İNANÇLI Mİ?
Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol: Oluşabilecek olumsuz sonuçlar çok ender ve yönetilebilir durumda. Her uygulama üzere aşılamada da ortaya çıkabilecek olumsuz sonuçlar vardır. Aşı yaptıracağınız merkezde, kendinizle ilgili bütün bilgileri vermenizi istiyoruz. Hastalıklarınızı ve kullandığınız ilaçları kesinlikle iletin. Aşı yaptırdığınız merkezde kesinlikle bir mühlet kalın ve yan tesirler olduğunda kesinlikle bir merkeze başvurun. Aşılar bilebildiğimiz ve bulabildiğimiz hastalık önleyici en inançlı uygulamadır.
Prof. Dr. Mustafa Cankurtaran: Türkiye’nin kullandığı SinoVac aşısı pek tesirli lakin başka aşılara nazaran daha az tesirli. Aşı olmaktan korkulmaması gerekir. mRNA aşısının da güvenlik sorunu yok. Aşı olmaktan korkmayalım, kâfi ki aşıyı bulalım. 85 yaş üstü ve çok ağır olan hastalar için kararlar esasen hayat sonu kararlar olarak geçiyor. Endoskopi ya da ameliyat için dahi bazen tereddüt ediyoruz.
Sözcü
