İngiltere’de sıklıkla görülmeye başlanan mutasyona uğramış corona virüsü dünyada paniğe yol açtı. İngiltere dışında, Danimarka, Hollanda Güney Afrika ve İtalya’da da mutasyona uğrayan virüsün görüldüğü tespit edildi.
BİRÇOK ÜLKE SEYAHAT KISITLAMASI GETİRDİ
Dünya Sıhhat Örgütü’nün Avrupa Şubesi 20 Aralık’ta yaptığı açıklamada, Avrupa’daki üyelerini İngiltere’de dolaşan corona virüsünün yeni varyantı karşısında tedbirleri artırmaya çağırdı. Bununla bir arada Hollanda, Belçika, Fransa, İtalya, Türkiye, İrlanda, Almanya, Kanada, Danimarka, Avusturya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Romanya, İsveç, Estonya, Litvanya, Letonya, Kuveyt, Suudi Arabistan, El Salvador İngiltere’den seyahatleri yasakladığını duyurdu.
Pekala ya virüsün mutasyona uğraması ne kadar tehlikeli? SÖZCÜ’ye konuşan Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Cengiz Uzun ve Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Klinik Derneği İdare Heyeti Üyesi Prof. Dr. Bülent Ertuğrul yeni mutasyonla ait akla takılan sorulara cevap verdi. Yerli uzmanların verdiği karşılıkları mutasyonun yayıldığı İngiltere’deki uzman isimlerin görüşleriyle de destekledik.
1-MUTASYONA UĞRAYAN VİRÜS NE KADAR TEHLİKELİ?
Prof. Dr. Bülent Ertuğrul: Birinci açıklamalara nazaran yüzde yetmiş daha süratli bulaşıyor fakat elimizde net bir bilimsel data yok. Aslında virüsün ismini da “Varyant under investigation” araştırma altındaki virüs koydular. Spike yani irtibat noktasındaki proteindeki mutasyonun nelere yol açabileceği inceleniyor. Virüsün hastalığı daha ağırlaştırdığı ya da daha hafif halde atlatılmasını sağladığına dair bir data yok.
Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Cengiz Uzun: İngiltere’de tanımlanan virüsle ilgili bulaşıcılığın fazla olduğu dışında bilinen ek bir özellik yok. Başka virüsler ile karşılaştırıldığında SARS-COV2 virüsünde mutasyon sayısı az. Örneğin influenza, grip virüsünde mutasyon sayısı en az iki kat fazla. Şu ana kadar hastalığın daha ağır seyrettiği yahut daha hafif seyrettiği ile ilgili bir bilgi de yok.
Liverpool Üniversitesi, Zoonotik Enfeksiyonlar Sıhhat Muhafaza Araştırma Ünitesi Yöneticisi Prof. Tom Solomon: Covid-19’a neden olan virüs SARS-CoV-2 gibisi virüslerde bu cins değişiklikler beklenmelidir. Birleşik Krallık’ta tespit edilen virüs tiplerinin birçoklarının çok ayrıntılı genetik değerlendirmesini yapıyoruz. Virüsün genetik yapısında küçük bir değişiklik olduğu için bu, virüsün daha öldürücü olduğu manasına gelmez.
Birmingham Üniversitesi’nden Viral Ümmünolog Dr. Zania Stamataki: SARS-CoV-2’nin insanlara birinci sıçramasından bir yıl sonra corona virüsü mutasyonunun ortaya çıkması ne panik nedeni ne de beklenmedik bir durumdur. Mutasyonlar birikecek ve kendi bağışıklık sistemimiz tarafından değişmeye yahut yok olmaya itilen yeni virüs varyantlarına yol açacaktır.
İngiltere’nin Baş Tıbbi Vazifelisi Prof. Chris Whitty: Ön bilgiler yeni varyantın daha süratli yayıldığını gösteriyor. Yeni çeşidin daha yüksek bir mevt oranına neden olduğunu, aşıları ve tedavileri etkilediğini gösteren hiçbir mevcut delil yok.
Avrupa Moleküler Biyoloji Laboratuvarı Genel Müdür Yardımcısı Ewan Birney: Yeni varyantın vefat oranlarını olumsuz manada etkileyeceğini düşünmüyorum. Yeni varyantın hastalık şiddeti üzerinde büyük bir tesiri olsaydı, bunu şimdiye kadar görmüş olurduk. Ağır hasta sayıları ve olayların bir anda artması ya da azalması gerekirdi.
2-VİRÜSÜN MUTASYONA UĞRADIĞI NASIL ANLAŞILDI?
Prof. Dr. Bülent Ertuğrul: Virüsün RNA dediğimiz genetik dizilimi artık kopyalanabiliyor. Daha salgının başında ocak ayında, virüsün tüm genetik dizilimi açığa çıktı. Daima olarak klinik örneklerde bu virüsün genetik dizilimi denetim ediliyor. Bunu yalnızca İngiltere değil, her ülke yapıyor. Hastalardan alınan örneklerin genetik haritaları çıkartılıyor ve birinci virüsle karşılaştırılıyor. İngiltere’deki bu mutasyona uğrayan virüste farklı genetik dizilimler tespit edildi. Onların nerelere tekabül ettiği, hangi proteinleri de kodladığı bilindiğinden ötürü yapılar moleküler olarak incelendiğinde oralarda bir grup değişiklikler saptandı.
3-VARYANT VİRÜS AŞININ AKTİFLİĞİNİ OLUMSUZ MANADA TESİRLER Mİ?
Prof. Dr. Bülent Ertuğrul: Şu anki bilgiler etkilemeyeceği istikametinde. Bilhassa inaktif aşılar konusunda çok da sorun olacağını düşünmüyorum. Spike proteinini küçük bir bölgesinde olan değişim bu nedenle aşının aktifliğini etkilemez. Aşının aktifliğini etkileyecek kadar olacak mutasyonların birikmesi gerekiyor ve uzun yıllar geçmesi gerekiyor.
Almanya Sıhhat Bakanı Jens Spahn: Bugünkü bilgilere nazaran, Robert Koch Enstitüsü’ne (RKI) ve Avrupalı yetkililere danıştıktan sonra bu mutasyonun aşı süreci üzerinde hiçbir tesiri olmadığını söyleyebilirim. Bu, mutasyona uğramış cinse karşı aşının da işe yaradığı manasına gelir.
Liverpool Üniversitesi Prof. Calum Semple: Birtakım mutasyonlar, virüsün hücrelerin kilidini açmak için kullandığı anahtarda meydana geliyor. Bunu her yıl griple görüyoruz ve bu nedenle grip aşısının yıldan yıla değişmesi gerekiyor. Aşının hala makul derecede tesirli olmasını bekliyorum zira şu anda yüzde 95 tesirli. Yüzde birkaç puan düşürsek bile, tekrar de gereğince iyi. Yeni aşılar bağışıklık sistemine gönderdiğimiz e-postalara benziyorlar. Yani bu aşıların yenilenmesi çok kolay. Münasebetiyle bu bir felaket değil.
4-MİSAL MUTASYONLAR TÜRKİYE’DE DE GÖRÜLDÜ MÜ?
Prof. Dr. Bülent Ertuğrul: Emsal mutasyon şu ana kadar Türkiye’de yaşanmadı. Bununla ilgili Türkiye’deki merkezler de daima araştırma yapmaya devam ediyorlar. Elimizde aslında virüsün birinci genetik haritası var. Şu anda bizim ülkemizdeki hastalardan alınan numunelerden çalışılıp virüsler izole ediliyor ve onlar daima olarak birinci virüsle karşılaştırılıyor. Lakin bu çeşit bir değişikliğe şu ana kadar rastlanmadı.
5-PEKALA TÜRKİYE’DE DE GÖRÜLEBİLİR Mİ?
Prof. Dr. Bülent Ertuğrul: Elbette görülebilir. Bu bir RNA virüsü ve ne kadar çok bireye bulaşıp ne kadar fazla çoğalırsa mutasyon geçirebilme mümkünlüğü da o kadar yükseliyor. Şu andaki sorun İngiltere’deki virüsün ülkemize gelip gelmeyeceği…İngiltere’ye uçuşlar durduruldu lakin belleğimizde şöyle bir makûs anımız var: Pandemiye yol açan virüs de bir tek bireyden dünyaya yayıldı. Bu bağlantı ağını ne kadar kırabilirsiniz? Bu hususta kuşkularım var.
6-VARYANT VİRÜSE KARŞI EK TEDBİR ALMAK GEREKİR Mİ?
Prof. Dr. Bülent Ertuğrul: Ek bir tedbir almaya gerek yok. Klasik tedbirlerimiz hala geçerli. Maske ve uzaklık kuralına dikkat etmeliyiz. Kalabalık ortamlara girmemeliyiz. Gireceksek kesinlikle maskemizi takmak zorundayız ve toplumsal araya uymak zorundayız. Bu varyant virüs ya da eski virüs fark etmez. Klasik tedbirlerimiz hala geçerlidir.
*İngiliz uzmanların görüşleri The Telegraph gazetesinde yer alan çeşitli makalelerden derlenmiştir.
Sözcü
